UWV: 24 integriteitsschendingen in 2022

Bij het interne Bureau Integriteit van UWV zijn in 2022 in totaal 142 meldingen van mogelijke integriteitsschendingen binnengekomen, waarvan 128 over UWV-medewerkers en 14 over derden. Een vergelijkbaar aantal met voorgaande jaren. Op basis van 32 onderzoeken zijn 24 schendingen vastgesteld (7 door derden). De meeste vielen onder ‘ongewenste omgangsvormen’. Het bureau gaf 21 sanctieadviezen, waaronder vier keer ‘beëindiging dienstverband’ en een keer ontslag op staande voet.

Transparantie belangrijk

Dat blijkt uit de Jaarrapportage Integriteit 2022 dat UWV vandaag heeft uitgebracht ‘om transparant te zijn over integriteit binnen de organisatie’. ‘UWV vindt het belangrijk om open en transparant te rapporteren, ook over het onderwerp integriteit. Vanuit onze maatschappelijke taak zijn ons grote verantwoordelijkheden toegekend en daarbij hoort ook dat je open en eerlijk bent over hoe het gaat’, laat bestuursvoorzitter Maarten Camps weten. De rapportage toont een verbeterd integriteitsklimaat binnen UWV vergeleken met het jaar ervoor, stelt hij vast. ‘Veel gaat goed, maar het kan nog beter.’

Externe commissie integriteit

UWV werkt samen met een externe Commissie Integriteit Deskundigen (CID) om de ‘blik van buiten’ binnen de organisatie te vertegenwoordigen. De vier commissieleden denken mee over integriteitsontwikkelingen en bespreken de uitkomsten van het ‘integriteitsdashboard’ met de raad van bestuur en directies van verschillende organisatieonderdelen. Ze voeren rondetafelgesprekken met medewerkers en leidinggevenden over integriteitsdilemma’s en delen de rode draden daaruit met directies.

Steeds positiever

Dat integriteitsdashboard laat zien dat medewerkers (23.000 in totaal) het integriteitsklimaat als ‘steeds positiever’ ervaren. Zo ervaart 83 procent van de medewerkers een veilig klimaat om morele dilemma’s te bespreken. 64 procent van de UWV-medewerkers spreekt elkaar aan op niet-integer gedrag en 69 procent ziet duidelijke consequenties als de UWV-gedragscode wordt overtreden. Maar liefst 93 procent van de medewerkers voelt zich betrokken bij UWV en 89 procent van de medewerkers vindt dat de leidinggevende het goede voorbeeld geeft.

Bespreekbaarheid moet beter

Verbetering is volgens de medewerkers vooral mogelijk op de onderdelen bespreekbaarheid en aanspreekbaarheid. Slechts de helft van de medewerkers ervaart dat morele dilemma’s regelmatig in de werkomgeving worden besproken en een derde vindt het nog lastig elkaar aan te spreken op niet-integer gedrag. Aanbevelingen van de CID zijn het verhogen van de frequentie van het goede gesprek over morele dilemma’s als vanzelfsprekend onderdeel van het dagelijks werk. Dat is mogelijk door het ethisch leiderschap van leidinggevenden te versterken, door het organiseren van de jaarlijkse Week van Waarden en het voeren van rondetafelgesprekken. Een andere aanbeveling van de CID is het in beeld brengen, beheersen en monitoren van UWV-brede integriteitsrisico’s.

Punt van zorg

In de jaarrapportage stelt bestuursvoorzitter Camps dat het dashboard mooie resultaten laat zien ‘waar we trots op mogen zijn’, maar er is ook volgens hem nog ruimte voor verbetering. ‘Ik vind het goed te zien dat het gevoel van veiligheid is toegenomen, dit zet de deur nog meer open voor het goede gesprek intern. Toch gebeurt dat in de praktijk nog niet altijd en dat is een punt van zorg. Integriteit en het bespreken van (morele) dilemma’s moet een vanzelfsprekend onderdeel zijn van ons dagelijks werk, want alleen zo kunnen we er voor zorgen dat met elkaar een veilig werkklimaat hebben, waarin we de goede dingen doen.’

Afgenomen cohesie

Uit rondetafelgesprekken die de CID en het Bureau Integriteit in 2022 voerde met medewerkers bleek inderdaad dat bespreken van integriteitsdilemma’s nog geen vanzelfsprekendheid is. Medewerkers waarderen het om dilemma’s te delen, maar dit gebeurt in de praktijk nog te weinig. Dit komt soms door een gebrek aan openheid, maar vaak wordt er in praktische zin nog te weinig aandacht aan besteed. Elkaar aanspreken op gedrag wordt soms belemmerd omdat medewerkers het gevoel hebben dat hun mening of het aankaarten van een kwestie een ‘negatieve invloed’ kan hebben. Vooral in de hiërarchie vinden medewerkers aanspreken moeilijk. Ook heeft het vele thuiswerken geleid tot een ‘afgenomen cohesie’ tussen de medewerkers.

Aanspreken kan lastig zijn

Volgens Maarten Camps vormen de cijfers een goede aanleiding om het gesprek te voeren binnen alle organisatieonderdelen. ‘Het is begrijpelijk dat het soms lastig is om elkaar aan te spreken op elkaars gedrag. Een hiërarchische verhouding kan dit extra moeilijk maken. Maar het is wel heel belangrijk om het te doen. Daarom werken wij hard aan een veilig werkklimaat en stimuleren wij collega’s om elkaar wél aan te spreken en elkaar daarin ook te steunen. De aanstelling van de grote groep vertrouwenspersonen helpt om het gesprek over integriteit gemakkelijker te maken.’

50 vertrouwenspersonen

Met de installatie van 50 interne vertrouwenspersonen die als aanspreekpunt voor alle 23.000 UWV’ers fungeren is er volgens de organisatie een ‘grote stap’ gezet. Zij zijn vorig jaar 165 keer door medewerkers benaderd: 72 procent van de gesprekken ging over ongewenste omgangsvormen, 8 procent over een arbeidsconflict en 2 procent betrof een integriteitskwestie. Bij 18 procent van de hulpvragen ging het om ‘overige onderwerpen’. Van de gesprekken over ongewenste omgangsvormen ging het in meer dan de helft van de gevallen (53 procent) om intimidatie/machtsmisbruik, 13 procent ging over pesten 7 procent over verbale agressie en geweld en 3 procent over discriminatie.