Meer zeggenschap voor Utrechters

Door Utrechters meer zeggenschap te geven over ontwikkelingen in hun wijk, buurt of straat wil het college van de gemeente Utrecht de lokale democratie versterken en vernieuwen. Onder de vlag ‘Samen stad maken’ presenteert het college vandaag haar nieuwe plannen voor samenwerking met de Utrechters. Dat vraagt wel een andere houding en gedrag van ambtenaren, college en raadsleden.

Voor alle Utrechters

Ook vragen de plannen om nieuwe vormen van samenwerking. ‘Lokale democratie moet meer zijn dan één keer in de vier jaar naar de stembus gaan, zegt wethouder Eva Oosters. ‘Het is niet makkelijk, er zullen altijd tegenstrijdige belangen zijn en kiezen blijft moeilijk. Het gesprek aan durven gaan en echt luisteren naar de ander, is iets waar niet alleen de gemeente een stap heeft te zetten. Het is iets dat alle Utrechters aan gaat.’

Ambtenaren stadskantoor uit

Met nieuwe leidende principes voor houding en gedrag wil het college stimuleren dat ambtenaren meer het stadskantoor uit gaan en het gesprek aangaan voordat er een oplossing of een plan ligt. Die principes zijn: open en eerlijk, vertrouwen geven, werken aan duurzame relaties en inclusie en diversiteit. Dat betekent dat de gemeente extra moeite gaat doen om meer verschillende Utrechters te horen en te begrijpen, zodat ook hun stem wordt gehoord. Daarvoor zijn die nieuwe vormen van samenwerking nodig.

Kompas voor zeggenschap

De gemeente gaat een ‘kompas voor zeggenschap’ als leidraad gebruiken bij de samenwerking. Dit voorstel ligt nu ter besluitvorming bij de gemeenteraad. Een samenwerkingsvorm uit het kompas voor zeggenschap die de gemeente meer gaat inzetten is ‘overheidsparticipatie’: wat Utrechters zelf kunnen, doen ze zelf. Soms met steun en afspraken met de gemeente. Het kompas vormt voor de gemeente dan het houvast waarmee de mate van zeggenschap kan worden bepaald. Het kompas voor zeggenschap is ontwikkeld op basis van goede voorbeelden van samenwerking, zoals Stadsmakers, het wervenberaad, het Gezondheidspact en het stadsteam voor de tender van het Jaarbeurspleingebouw.

Vaker peilen

Ook ziet de gemeente Utrecht voor haarzelf een grotere rol in de afweging van verschillende belangen. Omdat niet iedereen mee kan en wil doen in participatietrajecten, gaat de gemeente in die situaties vaker kiezen voor ‘peilen’. De gemeente stelt dan op verschillende manieren (online en offline) vragen aan verschillende Utrechters om zo mensen te horen die de gemeente nu niet makkelijk hoort. Ook gaat de gemeente meer stimuleren dat Utrechters met elkaar in gesprek gaan. Uiteindelijk moet de gemeente dan op basis van al deze verschillende belangen, die door deze vorm beter in beeld komen, een besluit nemen.

Onderling vertrouwen

Voor het maken van deze plannen van het college is ook input opgehaald bij veel verschillende Utrechters, zoals bij sleutelpersonen, ‘young minds’ en via straatinterviews. Utrechters geven daarbij aan dat onderling vertrouwen de basis van goede samenwerking is. Ook duidelijkheid over de mate van zeggenschap nodig. Een onderzoek van de Utrechtse Rekenkamer vroeg daar eerder al aandacht voor. Het kompas voor zeggenschap moet als handvat fungeren voor een gesprek om samen met Utrechters te komen tot de best passende samenwerkingsvorm voor dat moment. Dat moet voor heldere verwachtingen over en weer zorgen en de leidende principes voor houding en gedrag stimuleren.