Ubbergen zegt groei vaarwel

'We zijn heus niet zielig', benadrukt wethouder Leidy van der Aalst. 'Er gebeurt hier een boel. Er is een Kulturhus gebouwd, de havo krijgt nieuwe huisvesting. Nee, woningen worden er niet veel gebouwd. Wij investeren bewust in kwaliteit en niet langer in kwantiteit', zegt ze. De bevolkingsdaling, en vooral het voortduren ervan, zagen ze in Ubbergen twintig jaar geleden al aankomen. 'De verwachting van de provincie was toen dat we in 2008 7820 inwoners zouden tellen. Toen is er een plan ontwikkeld om te bouwen voor eigen behoefte', zegt Van der Aalst.

Ondanks die bouwactiviteiten heeft Ubbergen de daling niet kunnen ombuigen in groei. 'De laatste jaren zijn we min of meer stabiel gebleven. Er wonen nu 9350 mensen. Maar stilstand is eigenlijk achteruitgang, zeker als je weet dat de bevolking van Nederland sindsdien met een paar miljoen is gegroeid', vult burgemeester Paul Wilbers aan. Jongeren, met name tussen vijftien en vijfentwintig jaar, zie je steeds minder in Ubbergen. En dat baart Wilbers zorgen. 'Het is een cruciale club die levendigheid met zich meebrengt.'

Het van oudsher sterk ontwikkelde verenigingsleven loopt erdoor gevaar. Vrijwilligers, bijvoorbeeld voor het beheren en opknappen van accommodaties, zijn steeds moeilijker te vinden. 'Dat moet door betaalde krachten gebeuren. Maar omdat daarvoor het geld ontbreekt, kloppen ze voor subsidie bij de gemeente aan', zegt Wilbers. En daar heeft Ubbergen, mede door het dalende aantal inwoners, eenvoudigweg het geld niet voor. Al een paar jaar staat de gemeente onder financieel toezicht van de provincie Gelderland en wordt een soort schuldsaneringsprogramma gevolgd.

Niets bij

'Sinds de jaren negentig hebben we aan de uitgavenkant proberen te bezuinigen op subsidies', zegt financiënwethouder Van der Aalst (PvdA). 'Er komt in elk geval niets bij. De lokale belasting ging met vijfentwintig procent omhoog. En verder hebben we als groenste gemeente van Nederland geprobeerd geld binnen te halen via het toerisme. Dat is niet gelukt. Die zestigduizend euro per jaar die dat oplevert, zet niet echt zoden aan de dijk.' Wilbers: 'Het is geen Valkenburg. Mensen gaan hier overdag wandelen en 's avonds in Nijmegen stappen.'

Na de gemeenteraadsverkiezingen in 2006 is de knop omgegaan en heeft Ubbergen ervoor gekozen niet langer te investeren in meer woningen (kwantiteit) en dus groei, maar in het voorzieningenniveau (kwaliteit) of beter nog in de samenhang van wonen, woonomgeving en voorzieningen. 'Meer inwoners betekent meer geld - ook voor de bestuurders - maar niet automatisch een grotere leefbaarheid', zegt Wilbers. Met de regio is de afspraak gemaakt dat Ubbergen een pas op de plaats maakt. Vorig jaar heeft Ubbergen vijftien woningen gebouwd, in 2006 twee. 'Je kunt beter een winkelcentrumpje bouwen dan weer een nieuwe wijk', zegt Van der Aalst.

Met hulp van een creatieve woningcorporatie wordt sindsdien het bestaande huizenbestand getransformeerd naar woningen waar vraag naar is. 'We moeten oppassen niet alleen voor ouderen te bouwen. Al 36 procent van onze bevolking is ouder dan 55, waar het landelijk gemiddelde op 25 procent ligt. Het aantal 65-plussers zal volgens CBS-voorspellingen bij ongewijzigd beleid tot 2025 nog eens met achttien procent toenemen. Onze opgave is dat we gedifferentieerd bouwen, dus ook voor gezinnen. We mogen zeker geen reservaat voor ouderen worden.'

Slim

Verder ziet de gemeente erop toe dat er slim wordt geschoven met sportvelden, voorzieningen voor ouderen, kinderen en verenigingen. Die worden zoveel mogelijk onder één dak gebracht. 'Publiek private samenwerking helpt ook. Zo is een gesloten zwembad aangekocht door een aannemer die er in overleg met ons een combinatie van zwemmen met een peuterspeelzaal en kinderopvang maakt.' Investeren in de basisscholen staat voorop. Wilbers: 'In de beleving van de mensen is het zo dat als kinderen niet meer naar school kunnen, je jezelf geen dorp meer kunt noemen.'

De verwachting is dat Ubbergen in 2009 financieel weer boven Jan is en een sluitende (meerjaren)begroting kan presenteren. De bevolkingsdaling zet volgens het CBS ondertussen gestaag door. De statistici voorspellen Ubbergen tot 2025 een krimp van acht à negen procent. 'Wij gaan ervan uit dat we door onze investeringen in de leefbaarheid tot die tijd qua omvang stabiel blijven', zegt een optimistische Van der Aalst.