Transparante wachtgelden

De ene gemeente is de andere niet. Dat bewijst onderzoek van Binnenlands Bestuur naar het wachtgeld voor ex-wethouders. Enkele gemeenten geven gewoon de namen van de oud-wethouders, de hoogte van hun wachtgeldvergoeding en de duur van de wachtgeldperiode mét einddatum. De meeste van de 25 grote gemeenten zijn summier, vaag en soms erg terughoudend in het verstrekken van deze publieke gegevens. Amsterdam wilde deze informatie aanvankelijk pas geven als andere grote steden dat ook zouden doen - alsof dat een reden is om op grond van de Wet openbaarheid van bestuur gegevens achter te houden.

Privacy is het belangrijkste argument dat wordt aangevoerd om de wachtgeldvergoedingen slechts gedeeltelijk openbaar te maken. Het merendeel van de 25 grootste gemeenten wenste de wachtgeldverplichtingen uit privacy-overwegingen slechts anoniem te geven. En waar de namen van de oud-wethouders wel worden verstrekt, werd een beroep ook weer op privacy-overwegingen gedaan (Leiden) om geen specifieke eindbedragen per wethouder te verstrekken, maar wel een totaalbedrag.

Er is geen wettelijk voorschrift dat gemeenten verplicht op uniforme en uitgebreide wijze transparante inzage in hun wachtgeldverplichtingen te geven. Iedere gemeente mag de eigen methode kiezen, waarbij de gemeenteraad de grenzen aangeeft.  

Gemeentebesturen moeten zich afvragen of die terughoudendheid gerechtvaardigd is. Natuurlijk bestaat er nog altijd een traditie om geheimzinnig te doen over salarissen en vergoedingen. Maar daar waar het publieke debat over de hoogte van salarissen en vergoedingen steeds meer wordt beïnvloed door de Balkenende-norm, dient elk gemeentebestuur zich af te vragen of gereserveerdheid nog zo gepast is.

Bovendien is meer openheid beter voor het aanzien van wethouders, die het toch al zo te verduren hebben - zie het groot aantal wethouders dat dit jaar al weer is gesneuveld.
Het gaat ook om echt forse bedragen. Uit Binnenlands Bestuur-onderzoek blijkt dat de 25 grootste gemeenten samen dit jaar een wachtgeldverplichting hebben aan oud-wethouders van omstreeks 6,4 miljoen euro, een gemiddelde van ongeveer 255 duizend euro per gemeente aan belastinggeld.

In de nabije toekomst valt dat bedrag met de nieuwe wetgeving mogelijk lager uit doordat de wachtgeldperioden worden verkort. Terecht. Vanwege de vergelijkbaarheid met werkloosheidsuitkeringen, gaan de wetsvoorstellen niet zo ver om de wachtgeldvergoeding af te schaffen. Het is beter wanneer oud-wethouders aan de slag gaan in een nieuwe baan. Een sollicitatieplicht kan daarbij helpen.

Veel belangrijker is dat wethouders zelf en politieke partijen die hen recruteren tijdig en beter nadenken over de toekomstperspectieven van bestuurders. Dat komt het aanzien van het wethouderschap ten goede.

Henk Bouwmans