Tragiek van de sociaaldemocratie

Twee iconen van de sociaaldemocratie zaten in het beklaagdenbankje. De ex-premier van Paars I was een oude man van overgewicht geworden. Hij voldeed aan het klassieke beeld van de dikke kapitalist. Zat daar degene die als jong vakbondsman met een enorme button had rondgelopen, waarop stond: ‘Ik pik het niet’. Ineens kreeg het werkwoord ‘pikken’ een andere betekenis.

Ooit sprak Wim Kok over ‘exhibitionistische salarisverhogingen’. Later bleek dat hij het woord ‘exhibitionistisch’ niet had willen gebruiken, maar dat het ‘exorbitant’ moest zijn. Toen stapte Kok op als premier en ging het bedrijfsleven in. Als commissaris van ING kreeg hij te maken met die exhibitionistische uitwassen en wat deed hij er aan? Niets. Hij moest wel meedoen, zei hij. Het was een ratrace waar je je moeilijk aan kon onttrekken. Na afloop van het verhoor vluchtte Kok weg via een geheim gangetje.

Partijgenoot Arie van der Zwan sprak er schande van in Buitenhof. Kok moet op zijn woorden terugkomen, want zo schaadt hij de integriteit van de sociaaldemocratie, zei Arie. Ik ben benieuwd. Een paar dagen daarvoor was Kok in de Rode Hoed nog eregast geweest, toen Wouter Bos de J.M. den Uyllezing uitsprak. Kok zat op de eerste rij en knikte instemmend toen Bos het had over ideologische veren, waarvan er een paar misschien te vroeg waren afgelegd. Ik moest even aan de oude Drees (1886-1988) denken, die zelf altijd zuinig had geleefd: het kacheltje op de laagste stand en geen goedbetaalde commissariaten. Maar boeken schreef Drees wel.

Tony Blair gedroeg zich heel anders dan Kok: welbewust en agressief. Maar hij kon iets, waartoe Kok kennelijk niet in staat was: hij draaide en hij loog. Hij draaide en loog zichzelf de hemel in. De commissie kreeg hem niet kapot, maar in Groot-Brittannië gaat alles indirect. Nooit zal Blair nog een belangrijke functie vervullen. Voor eeuwig met pensioen. Dat is de tragiek van de sociaaldemocratie: haar kinderen worden opgegeten door het systeem. Maar er is een troost. Het komt voor in de beste families.

Deze week is een boekje opengedaan over de Amerikaanse presidentskandidaat John Edwards. Die zei altijd op te komen voor het gewone volk. Nu heeft een medewerker onthuld dat Edwards altijd laatdunkend spreekt over arbeiders en dat hij leefde van de ene leugen naar de andere. Uit zijn dure Italiaanse pakken liet hij het merkje knippen en vervangen door ‘Made in America’. De wereld wil bedrogen worden en politici doen daar graag aan mee.