Toezicht is veel meer dan toezien

Handzame gids voor scherpere raden

Daarom is het toezichtvak de laatste jaren op een nieuwe leest geschoeid. Er zijn per sector governancecodes ontwikkeld die basiseisen vastleggen en de werving is geprofessionaliseerd en uit de hoek van coöptatie van vrienden en bekenden gekomen. Ook wordt er meer werk gemaakt van de professionalisering van toezicht door cursussen en opleidingen en is de regelmatige externe- of zelfevaluatie een goede gewoonte geworden.

Naast harde aspecten van beter toezicht is er ook meer aandacht voor de zachte kant van de kwaliteit van het toezicht, zoals het functioneren van de raadsleden ten opzichte van elkaar en bestuurders en ten opzichte van de betrokken medezeggenschap en stakeholders.

Yvonne Burger en Carla van der Weerdt-Norder schreven een enorm handzaam boekje over de wijze waarop raden beter kunnen reflecteren op hun eigen functioneren. Hoe vult men de voorzittersrol optimaal in, wat is de toegevoegde waarde van een externe of interne secretaris, wanneer is coaching gewenst en hoe steek je een zelfevaluatie zó in dat het meer is dan een rituele handeling. Hoe moet worden omgegaan met groepsdynamiek of disfunctionele groepsprocessen?

Misschien denkt de lezer van deze recensie dat een raad wel aan heel veel eisen moet voldoen om goed te kunnen functioneren. Dat lijkt me inderdaad het geval. Tezamen zijn raden mede verantwoordelijk voor het functioneren van duizenden cruciale publieke organisaties en ontvangen zij een faire vergoeding tussen de 5.000 en 15.000 euro per lid per jaar, met uitschieters naar alle kanten.

Van hen mag minimaal worden verwacht dat zij voldoen aan de harde governanceeisen maar ook dat zij persoonlijk en als team werk maken van hun opleiding, ontwikkeling en investeren in de eigen werkwijze. Het regelmatig reflecteren op het eigen presteren en het benoemen van gewenste verbeteringen is daarom niet ‘de lat hoog leggen’ maar een volkomen redelijke eis. Toezicht houden is een professie geworden, waar eisen aan mogen worden gesteld. Dit boekje is daarbij een prima handvat voor verder gesprek en verbetering.

Citaat uit het boek: ‘Toezicht houden doe je samen, met behoud van je eigen onafhankelijkheid’

Reflecteren voor commissarissen en toezichthouders door Yvonne Burger en Carla van der Weerdt-Norder, Boom 2021, 29,50 euro