Verroest systeem
De schizofrene verkiezingsuitslag laat zien dat we behoefte hebben aan slimmere manieren om het volk te raadplegen. In een samenleving met mondige burgers die uit alle macht betrokken willen worden, maar ook weinig interesse tonen in partijpolitiek, zijn verkiezingen verouderd.
Het duiden van een verkiezingsuitslag is nooit makkelijk. Het samenvatten en rationaliseren van de sentimenten van miljoenen verschillende stemmers is per definitie een rommelig werkje. Maar de afgelopen stemronde bracht wel erg veel puzzels met zich mee.
Nederland kiest voor continuïteit (een vierde termijn voor Rutte) maar ook voor vernieuwing (vier nieuwe partijen in het parlement). De kiezer heeft kritiek op Rutte’s ‘zwabberende’ coronabeleid – en laten we de toeslagenaffaire niet vergeten – maar rekent hem er niet op af. Radicaal-rechts wordt groter, maar de kiezer wil ook meer diversiteit in de volksvertegenwoordiging zien (een zetel voor anti-discriminatiepartij Bij1 en voor het eerst een Kamerlid met een hoofddoek). ‘Wonderlijk stabiel én hopeloos verdeeld’, vatte NRC-columnist Bas Heijne de paradox samen.
Maar het grootste mysterie van de verkiezingsuitslag is het feit dat de kiezers naar links wilden en toch rechts bleven stemmen. De kiezer wil een links-progressieve correctie na tien jaar VVD, bleek begin dit jaar uit onderzoek van I&O Research. Zo zijn kiezers nu in meerderheid tegen marktwerking in de publieke sector. Ook zijn we progressiever gaan denken over thema’s als Europa, vluchtelingen en migranten, en zelfs de steun voor klimaatmaatregelen nam toe. Toch profiteerden de traditionele linkse partijen daar niet van. ‘De kiezer wil voorzichtig naar links, maar de centrum-rechtse partijen mogen het doen’, schreef columnist Thijs Broer in Vrij Nederland.
Dan toch een poging tot duiding. De schizofrene verkiezingsuitslag laat zien dat we behoefte hebben aan slimmere manieren om het volk te raadplegen. In een samenleving met mondige burgers die uit alle macht betrokken willen worden, maar ook weinig interesse tonen in partijpolitiek, zijn verkiezingen verouderd.
De oplossing: geef burgers directe inspraak door ze samen in gesprek te laten gaan over problemen en oplossingen, in gelote burgerfora of burgerpanels die écht een afspiegeling van de samenleving zijn. Zo neem je de democratie serieus, creëer je draagvlak voor beslissingen, en kom je misschien zelfs tot beter beleid. En waarom niet beginnen met kleinschalige experimenten, op gemeenteniveau bijvoorbeeld?
Reacties: 1
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.