Thee drinken met de overheidsdienaar

Na een paar jaar was ze beslist toe aan meer: ze besloot om de opleiding voor homeopathie te doen en ging daarnaast vrijwilligerswerk doen in Kenia. Een paar jaar geleden besloot Marie om met haar diploma op zak een onderwijsinstituut en kliniek op te zetten in Kwale, een half uur rijden van Mombassa.

Ieder jaar is er plek voor zestien weesmeisjes, die daarvoor een stevige selectieprocedure doorlopen. Ze wonen en studeren twee jaar op het instituut en worden opgeleid tot 'klassieke' verpleegster en homeopatisch arts. De leerlingen zijn supergemotiveerd en werken keihard, zoals ik onlangs bij een gastcollege mocht ondervinden.

Wat Marie in die paar jaar letterlijk van de grond heeft weten op te bouwen is indrukwekkend. Er zijn gebouwen voor de studenten en de staf, een bibliotheek en computerruimte en een aantal leslokalen. Sinds kort is er een heuse collegezaal met plaats voor zo'n honderd mensen.

Het opzetten van het instituut ging met de nodige horten en stoten, in de beste Afrikaanse tradities. Voor alles is net als in Nederland een vergunning nodig, maar de omgang met de lokale en nationale overheid verloopt soms wat anders dan we in Europa gewend zijn. Alleen al het maken van een afspraak met het hoofd vergunningen is een uitdaging van formaat.

Zo kreeg Marie tijdens ons verblijf te horen dat ze 'over twee dagen' welkom was, maar zonder een tijdsaanduiding. Op de bewuste dag werd ze vroeg in de ochtend gebeld met de mededeling dat ze om 13.00 uur verwacht werd. Om kwart voor één werd ze ge-sms-t dat het hoofd het kantoor had verlaten, zonder verdere uitleg. Ze was nu om half vier welkom. Om kwart over drie bleek de beste man wederom het kantoor te hebben verlaten. Ze moest het volgende week nog maar eens proberen.

En dat was nog maar een kleine ergernis, ze heeft het sinds haar komst naar Kenia nog veel zouter meegemaakt. Een jaar geleden vroeg Marie advies bij één van de ambtenaren waar ze regelmatig mee te maken had. Wat moest ze doen om dingen soepel te regelen met de overheid? De ambtenaar adviseerde haar om standaard thee mee te nemen bij afspraken met overheidsdienaren.

Op haar volgende afspraak met de betreffende man besloot Marie om haar beste beentje voor te zetten: ze maakte een mooie mand met thee, zelf gebakken scones, jam, koekjes, enzovoorts. Ze nam ook een paar studenten mee, om ze te leren hoe je dit soort dingen aanpakt. Toen ze aankwamen werden ze vast binnengelaten in de vergaderkamer. De ambtenaar was uiteraard te laat, wat Marie en haar studenten de gelegenheid gaf om alle meegenomen waren uit te stallen. Toen de man bij binnenkomst de feestelijke theetafel aantrof viel zijn mond zo ongeveer open van verbazing. 'What is this?!', vroeg hij. Marie legde uit dat ze, zoals hij haar had aangeraden, thee had meegenomen. Daarop volgde een langdurige lachbui van de ambtenaar. Het was een ingewikkelde manier voor Marie om te leren dat 'thee' de uitdrukking is die in Kenia gebruikt wordt voor smeergeld. De lachende ambtenaar is nu haar grote vriend en helpt haar zoveel mogelijk om te navigeren door het bureaucratisch doolhof van de Keniase overheid.
Zonder thee.

Frans Nauta