Ten Boer: meer diepte voor minder geld

Ten Boer heeft 7200 inwoners en dertien ambtenaren. Eind 2006 waren er nog 52 volledige ambtelijke arbeidsplaatsen in deze Groningse gemeente, anderhalf jaar later is de loonlijst een stuk korter geworden. Dertig tot vijfendertig ambtenaren zijn overgestapt naar de gemeente Groningen, dat sinds de introductie van het Ten Boermodel de ambtelijke taken voor de noordoostelijk gelegen buurgemeente voorbereidt en uitvoert.

Drie zogeheten beleidsregisseurs - respectievelijk voor Welzijn, Ruimte, Publiekszaken en Dienstverlening - plus een financial controller voeren de opdrachten van het eigen college van B en W uit. Zij overleggen met coördinatoren bij de Groningse ambtelijke diensten waar ambtenaren het werk doen. De regisseurs vormen met de gemeentesecretaris, en hun ambtelijke ondersteuning plus de raadsgriffier - in totaal dertien fte - de ambtelijke organisatie van Ten Boer.

Gemeentesecretaris Geert Heiminge: 'We hebben gewoon nog een balie voor burgerzaken, bouw- en woningtoezicht en de Wmo, waar burgers paspoorten, rijbewijzen, vergunningen, etc. kunnen aanvragen. Het belangrijkste verschil is dat de organisatie minder kwetsbaar is. Bij afwezigheid wegens ziekte moet Groningen zorgen dat het werk gedaan wordt, ja, ook bij de balie.'

Voor de bestuurders van Ten Boer was het wennen. 'Men was gewend dat het ambtelijke aanspreekpunt op tien meter afstand zat, dat is twaalf kilometer geworden.' Het afgelopen jaar heeft Ten Boer vooral geïnvesteerd in de ambtenaren in Groningen, om hen gevoel bij te brengen voor wat Ten Boer anders doet dan Groningen. Heiminge: 'Bij ons zit de wethouder aan tafel terwijl hij in Groningen aan het eind van het ambtelijke voorbereidingsproces zit. Als het bij ons over duizend euro gaat, moet dat gemeld worden terwijl men in Groningen bij wijze van spreken van een miljoen niet echt wakker ligt. Men moest dus een politiek gevoel ontwikkelen voor een andere organisatie.'

Tevredenheid overheerst in Ten Boer ondanks gemaakte fouten, zoals een blunder met het uitzetten van een kavel en het onbeantwoord blijven van enkele brieven, 'Ik constateer dat het aantal bezwaarschriften niet is toegenomen, het aantal klachten is ook niet gestegen. Dat zijn belangrijke signalen. En onze raad heeft nog steeds het idee dat ze het eigen beleid kan kiezen. Als ik ook nog eens kijk naar onze ambtelijke stukken dan constateer ik dat ze completer zijn en meer diepgang kennen. Bij ons moest één milieuambtenaar een nota schrijven, nu werken meerdere specialisten er aan.'

Een les heeft Heiminge geleerd. 'Afdelingshoofden zijn geen regisseurs en een regisseur is geen afdelingshoofd. Als ik het weer zou moeten doen, zou ik regisseurs niet uit de staande organisatie halen. Als je te dicht op de inhoud zit, is dat een valkuil. Je moet afstand kunnen nemen anders loop je het risico dat je het proces ook in Groningen verstoort. Als regisseur ben je nooit leidinggevende. Voor onze regisseurs en ook voor de mensen in Groningen is dat een zoektocht geweest.'

Compensatie

Financieel ziet het er voor Ten Boer en Groningen goed uit. Ten Boer heeft ongeveer zevenhonderdduizend euro geïnvesteerd. De gemeente ontving subsidies van InAxis, van de provincie en van het A en O-fonds, maar niet van het ministerie. Daar had Ten Boer Binnenlandse Zaken ook niet omgevraagd. 'Dat gaan we wel doen. De minister zegt gemeenten die vrijwillig herindelen te gaan subsidiëren. Dan wil ik met haar ook praten over het subsidiëren van het model dat wij hebben gekozen.' Ten Boer probeert bij het ministerie ook compensatie te krijgen voor de negatieve effecten van het gekozen model. Doordat Ten Boer bijvoorbeeld onderhoud van sportvelden en scholen niet meer zelf uitvoert, maar feitelijk aanbesteedt bij de gemeente Groningen loopt zij btw-compensatie mis. 'Dat scheelt ons veertigduizend euro, geld dat naar de belastingdienst gaat. Wij vragen ons af wie je daarmee pakt?'

Het Ten Boermodel lijkt nu op jaarbasis drie ton op te leveren, geld dat inmiddels door de raad in nieuw beleid is geïnvesteerd. Groningen kost het vermoedelijk niks. Heiminge:'We hadden voor Groningen in het eerste jaar op verlies gerekend vanwege meer overleg en het wennen aan de samenwerking, maar als het nul wordt of zelfs een kleine plus zou dat geweldig zijn.'

Of het model houdbaar is als alternatief voor herindeling hangt volgens Heiminge vooral af van externe factoren. Bijvoorbeeld het aantal taken dat aan gemeenten wordt overgedragen zonder bijbehorende financiële middelen en of de andere gemeenten in de provincie kiezen voor zelfstandigheid of fuseren. 'Gerard Beukema [ex-gedeputeerde in Groningen en algemeen directeur van het Interprovinciaal Overleg-red.] heeft ooit getekend dat er maar zeven gemeenten in Groningen overblijven. Als dat gebeurt blijven wij echt niet dat Gallische dorp met Asterix en Obelix dat alleen zelfstandig blijft in Groningen.'