Kopzorgen Italiaanse gemeenten door vergrijzing

Italië heeft een van de hoogste seniorenpopulaties ter wereld. Volgens een recente studie zal het aantal niet-zelfredzame ouderen er verdubbelen tot bijna 5 miljoen. En dat op een bevolking van 60 miljoen.

De studie is gemaakt door statisticus Daniele Grechi van de Universiteit van Insubria in Varese. ‘Binnen tien jaar’, zegt hij,  ‘zullen we een demografische achteruitgang van 80 procent van de werkende Italianen zien, met pieken van 94 procent in gemeenten in ruraal gebied. In 2050 zal de verhouding tussen Italianen in de werkende en niet-werkende leeftijd ongeveer één op één zijn.’ De gezondheidszorg en de gemeenten zullen te maken krijgen met angstaanjagende kosten.

Thuiszorg

Biella, een stadje met 45.000 inwoners in Piemonte staat nu te boek als de oudste van Italië. Er zijn 282 senioren ouder dan 65 jaar voor elke 100 jongeren van 10 tot 14 jaar. In Biella, zegt raadslid Isabella Scaramuzzi, ‘werken we eraan om ouderen zelfstandig te laten wonen. Exploitanten en maatschappelijk werkers houden zich bezig met het steeds verder personaliseren van de thuiszorg. We worden gesteund door vele vrijwilligersverenigingen, gevormd door 60-plussers, deels gepensioneerd, die zich graag inzetten voor anderen.’

Bejaardencentra

Na de coronapandemie heropende de gemeente de bejaardencentra. Ze proberen socialisatie aan te moedigen, organiseren uitstapjes naar de zee, naar het kuuroord of andere daguitstapjes. Voor degenen die niet zelfredzaam zijn, zijn er dagcentra. De verpleging, de kantine en hulp bij het toedienen van medicijnen zijn gegarandeerd. ‘De betaling is afhankelijk van het inkomen, de meeste ouderen zonder eigendom en met een laag pensioen betalen 70 euro per maand. Onder een bepaald inkomen betaalt de gemeente’, voegt Scaramuzzi toe.

Katholicisme

Niet ver van Biella, ligt de stad Varese, waar 80.000 mensen wonen. 21.329 zijn ouder dan 65 jaar en daarvan wonen er minstens 13.500 alleen. Tussen 65 en 74 jaar zijn er 8.711 mensen, waarvan er 5.200 alleen wonen; en 8.258 ouderen zijn tussen 75 en 84 jaar, waarvan er 5.040 alleen wonen. Er zijn 4.360 85-plussers, waarvan er 3.294 alleen wonen. De gemeente heeft de ouderen in de stad in kaart gebracht. De verzamelde informatie geeft aan in welke wijken de ouderen zijn geconcentreerd en waar de diensten zich bevinden (ziekenhuizen, apotheken, recreatiecentra, supermarkten) en waar zorg nodig is.

Het verschil met andere Europese landen, legt raadslid Roberto Molinari uit, ‘is dat wij in Italië een systeem van gezinszorg hebben dat standhoudt. Dat betekent dat in onze families de zorg voor de ouderen wordt uitgevoerd door vrouwen: echtgenotes of dochters of kleindochters.’ Het katholicisme heeft een grote invloed op het gedrag: anderen helpen is meer dan een gebod. De oriëntatie van de gemeente, die zich de komende jaren verder zal ontwikkelen, is om het thuiswonen van ouderen te bevorderen. Dit door de thuiszorg uit te breiden, die hen in staat stellen hun autonomie zo lang mogelijk te behouden. Inclusief hulp bij de administratieve rompslomp door middel van technologie. Verder zet Varese in op het bevorderen van de zelfredzaamheid van ouderen door enerzijds de herstructurering van oude flats zonder lift en anderzijds de introductie van domotica.

Taalapp

‘Verwacht wordt dat we in de komende tien jaar meer dan een kwart van de ouderen in onze stad zullen moeten ondersteunen’, aldus Molinari. Deels zal dat moeten gebeuren door anderstalige thuishulpen. Het aantal buitenlandse verzorgers en begeleiders, die voor ouderen zorgen, neemt voortdurend toe. In Italië zijn er 2.100.000 huishoudelijk medewerkers die ouderen helpen. Taal- en cultuurbarrières bemoeilijken vaak de communicatie tussen oudere zorgontvangers, familie en zorgverleners. Na analyse van de studie van Grechi werd in Varese een project opgezet met als doel de dialoog tussen deze realiteiten te vergemakkelijken, met de nadruk op technologie. Hoe? De universiteit van Insubria en de universiteit van Milaan hebben Age.Vol.A (Ageing Volunteers Assistants) gecreëerd, een app voor smartphone in zeven talen, die door de gemeenten wordt gewaardeerd. Het betreft een  een meertalig technologisch hulpmiddel dat aan anderstalige thuishulpen de terminologie en praktische informatie verschaft over hun cliënten en de instellingen waarmee ze in contact komen. De mobiele app en de speciale website (www.agevola.org) zijn gratis en bevatten een woordenlijst in het Italiaans, Engels, Spaans, Roemeens, Russisch, Albanees en Oekraïens.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 24 van deze week (inlog).