'Strikt vertrouwelijk' voldoet niet

Raadslid Bert Euser van de lokale partij Echt Voor Albrandswaard (EVA) werd onlangs door de politierechter in Rotterdam vrijgesproken van schending van een ambtsgeheim. Vast staat echter dat hij, samen met collega-raadslid Richard Polder (Nieuwe Albrandswaardse Partij, NAP), cijfers uit een door het college van B en W als 'strikt vertrouwelijk' aangemerkt dossier heeft verwerkt in een powerpointpresentatie tijdens een openbare raadsvergadering. Het openbaar ministerie, dat aanvankelijk een boete van 500 euro had geëist maar na het pleidooi van Eusers advocaat vroeg om schuldigverklaring zonder strafoplegging, gaat niet tegen de vrijspraak in beroep.

Volgens Euser riep het vertrouwelijk verklaarde dossier tal van vragen op. 'Er zaten zelfs notulen in van openbare raadsvergaderingen. En een ander deel van de informatie was ook al in openbare vergaderingen aan de orde geweest', zegt hij. Politierechter I. Buchner meent dat het opnemen van aanvankelijk openbare stukken in een vertrouwelijk dossier weliswaar is toegestaan, maar dat dit 'de kenbaarheid van het al dan niet geheime karakter van het dossier' in dit geval niet ten goede is gekomen.

Euser overlegde tijdens de politierechterzitting vier stukken waarop Albrandswaard expliciet 'geheimhouding' had gelegd op grond van artikel 25 van de Gemeentewet. De verdediging wilde hiermee aantonen dat het in Albrandswaard 'gebruikelijk' is om 'een geheim in de zin van bijvoorbeeld artikel 25 van de Gemeentewet ook daadwerkelijk en letterlijk als zodanig aan te duiden'. Bij gebrek aan 'bewijzen van het tegendeel' gaat de politierechter hierin mee, al 'valt wel het een en ander af te dingen op (de omvang en grondigheid van) het opsporingsonderzoek.' Ondanks de vrijspraak, meent de rechter dat 'de handelwijze van Euser wellicht als onbetamelijk en als strijdig met de gewoonlijk in acht genomen en in acht te nemen (ongeschreven) gedragsregels in het politieke bestel kan worden aangemerkt'. Euser is niettemin opgelucht dat hij schadevrij tevoorschijn is gekomen uit 'dit juridische woud'.

Onderhandelingen

De zaak draaide om onderhandelingen die de gemeente in 2005 voerde met projectontwikkelaar Heja over verkoop en herontwikkeling van het oude gemeentehuis. Volgens Euser had het college zodanig vergaande afspraken gemaakt, dat 'de raad niet meer in vrijheid kon kiezen'. De gemeente liep hierdoor volgens het raadslid een financieel risico van 1,7 miljoen euro. 'Onze stelling was: die informatie is misschien strikt vertrouwelijk, maar daarmee nog niet geheim. Ik heb slechts gedaan wat ik moest doen in het kader van mijn controlefunctie. We hebben de informatie uitsluitend naar voren gebracht in een vergadering van de gemeenteraad.'

Burgemeester Harald Bergmann, die overigens pas aantrad in Albrandswaard toen de strafzaak tegen Euser al in gang was gezet, is het hiermee eens. 'Ik heb het vonnis nog niet bestudeerd, maar in algemene zin kan ik alleen maar zeggen dat je zorgvuldig moet omgaan met geheimhouding en vertrouwelijkheid', zegt hij. Volgens Bergmann mag er geen ruimte zijn voor misverstanden. 'Als iets vertrouwelijk is, mag je het in zeer beperkte kring - bijvoorbeeld binnen de fractie - bespreken. Bij geheimhouding ligt het strikter. Dan mag je er met helemaal niemand over praten.' Het vonnis is voor Bergmann vooralsnog geen aanleiding om de gangbare praktijk in zijn gemeente tegen het licht te houden.

Geen duidelijke lijn

Er valt geen duidelijke lijn te ontdekken in strafzaken waarbij raadsleden zijn aangeklaagd voor schending van een ambtsgeheim. In twee recente zaken zijn veroordeelde volksvertegenwoordigers naar de Hoge Raad gestapt.

Hans Smolders van Lijst Smolders Tilburg (LST) is in cassatie gegaan tegen zijn veroordeling tot 750 euro boete, begin vorige maand, door het gerechtshof in Den Bosch. Fractievoorzitter Willy Lourenssen van de SP in Raalte, die in december 2006 door het Hof in Leeuwarden werd veroordeeld tot een geldboete van 400 euro, diende in januari vorig jaar een cassatieverzoek in.

De zaak van Lourenssen doet denken aan die van raadslid Euser in Albrandswaard. B en W van Raalte kwamen met de toenmalige gemeentesecretaris een vertrekregeling overeen, en stuurde alle fractievoorzitters hierover een 'vertrouwelijke' brief. Lourenssen maakte in schriftelijke vragen aan datzelfde college vervolgens gewag van het feit dat de secretaris negentig procent salaris zou krijgen doorbetaald. Hierdoor werd deze informatie openbaar. De meervoudige kamer van de rechtbank in Zwolle en het Hof in Leeuwarden vonden in het stempel 'vertrouwelijk' in dit geval voldoende grond voor een veroordeling. Het raadslid had zijn vragen naar de raadsgriffier verstuurd, en dit mocht volgens het Hof niet omdat 'deze functionaris niet tot de kring van geadresseerden van deze vertrouwelijke informatie behoorde'. Een halfjaar na betekening van het arrest moest de gemeente Raalte de vertrekregeling van haar secretaris op grond van de Wet openbaarheid bestuur overigens tot in detail openbaar maken.

Smolders, oud-Tweede-Kamerlid en voormalig chauffeur van Pim Fortuyn, lekte uit vertrouwelijke stukken waaruit volgens hem bleek dat de gemeente had gefraudeerd met wachtgeldregelingen voor ex-raadsleden. Ook openbaarde hij informatie uit een vertrouwelijk beraad van het raadspresidium met de lokale driehoek. Burgemeester Ruud Vreeman zou een plaatselijke discotheekeigenaar hebben zwartgemaakt. Smolders meent, net als Lourenssen en Euser, dat hij slechts doet wat van een volksvertegenwoordiger mag worden verwacht. 'Het stempel "vertrouwelijk" wordt in het openbaar bestuur te vaak misbruikt om het eigen disfunctioneren te camoufleren', zegt Smolders.