‘Mensen in nood help je’

Het kabinet wil dat gemeen­ten duizenden asielzoekers opvangen, maar zelf laat Den Haag het erbij zitten, vindt burgemeester René Verhulst. Zijn Goes herbergt deze zomer vierhonderd vluchtelingen. Maar eind oktober gaan de Zeelandhallen weer dicht.

Goes heeft een stoer bestuur. In de Zeelandhallen vangt de Zeeuwse gemeente sinds half juli vierhonderd asielzoekers op. En daar heeft het vaderland behoefte aan, zei staatssecretaris Dijkhoff vorige week in de Volkskrant. ‘Plat gezegd heb ik stoere burgemeesters, wethouders en raadsleden nodig’, aldus de staatssecretaris, die naarstig op zoek is naar opvang voor duizenden asielzoekers uit Syrië en Noord-Afrika.

Niet iedere burgemeester is zo ferm. Die arme Klaas Dijkhoff belt nota bene ‘s avonds persoonlijk gemeentebestuurders met de vraag of ze plek hebben voor asielzoekers, waarop burgemeesters dan doodleuk zeggen: ‘Het ligt hier toevallig heel lastig.’ Ja, het ligt overal lastig’, aldus de VVD-staatssecretaris.

De staatssecretaris van Veiligheid en Justitie (onder andere asiel- en immigratiezaken) geeft ‘s lands burgemeesters wel manhaftig een veeg uit de pan, maar eigenlijk zou hij zich diep moeten schamen. ‘Want hij ondermijnt de acceptatie van vluchtelingen door totaal geen asielbeleid te formuleren. Het kabinet roept wat, maar doet niks en vlucht in excuses. Er wordt gepraat over de opvang van asielzoekers, maar er worden geen maatregelen genomen die verder gaan dan het bieden van opvang. Geeft staatssecretaris Dijkhoff een interview aan de Volks­krant, zeg hij wéér niets. Het kabinet draait om de hete brij heen om een conflict over asielbeleid in de coalitie te vermijden. De rest van de politiek beperkt zich tot voor of tegen of het ontwijken van de discussie’, zegt burgemeester René Verhulst (55) van de Zeeuwse opvanggemeente Goes. ‘Het gevolg van het falende kabinetsbeleid is dat de gemeenten de lasten mogen dragen en dat het draagvlak voor migranten snel afbrokkelt. Zitten de gemeenten weer met de brokken.’

Weinig bedenkingen
Burgemeester Verhulst (CDA) had zelf weinig bedenkingen toen hij werd gebeld door het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) met de vraag of Goes voor noodopvang voor zo’n vierhonderd vluchtelingen kon zorgen. Verhulst: ‘Als de wethouders en de gemeenteraad mordicus tegen waren geweest, dan was ik niet met de vuist op tafel gaan slaan. Ik ben van het overlegmodel. Maar dat was niet nodig. Iedereen vond dat er maar één reactie mogelijk was: mensen in nood help je.’

Verhulst had al contact gehad met zijn ambtgenoot in Zwolle, die sinds het najaar van 2014 vluchtelingen opvangt in de IJsselhallen. Net als de IJsselhallen in Zwolle liggen de hallen in Goes pal aan de snelweg, redelijk ver van het centrum. Aan de Zeelandhallen grenzen een bioscoop, bowling, kartbaan, sportschool en een garagebedrijf.

Vluchtelingen komen en gaan in de Zeelandhallen, maar op 23 oktober van dit jaar is het afgelopen. ‘De opvang is geen dag langer open’, zegt de burgemeester. Ook niet als de staatssecretaris een week voor sluitingstijd belt met een smeekbede om de Zeelandhallen tot de kerst open te houden? Burgemeester Verhulst: ‘Nee. Het is een tijdelijke vergunning. De hallen zijn daarna nodig voor een evenement. De spullen zijn erin gereden in drie dagen en ze kunnen erin twee dagen uit. Ik heb de inwoners van Goes duidelijkheid gegeven en daar kom ik niet op terug.’

De gemeente belegde voor de zomervakantie onmiddellijk twee bijeenkomsten voor de inwoners van Goes. ‘Niet om toestemming te vragen, wel om uitleg te geven’, aldus burgemeester Verhulst. ‘De PVV was er, het comité ACZ Alert; niemand vloekte, niemand was boos. “Ik zou ook die ellende ontvluchten”, zei iemand. Men begreep dat je iets moet doen, zelfs de grootste xenofoben. Maar je merkt dat mensen met vragen zitten waarop je als gemeentebestuur geen antwoord hebt. Antwoorden die ik ook zou willen hebben, maar die niet komen.’

De Zeeuwen hadden vooral praktische vragen over de opvang van de vierhonderd Syriërs en Eritreeërs in de Zeelandhallen op het kruispunt van de A58 en de A256. Hoe het zat met de gezondheid, met de busroutes, met de bereikbaarheid, de dagbesteding, de vrijwilligers.

‘De vragen die ik vervolgens kreeg, gingen niet over vluchtelingenopvang, maar over het asielbeleid’, zegt Verhulst. ‘Mensen horen dat de Syriërs en Eritreeërs voor vijf jaar een tijdelijke verblijfstatus krijgen. Krijg je dat zomaar? Krijg je ook zomaar een huis? Hoeveel komen er dan? Mensen begrijpen dat je vluchtelingen opvangt en helpt, maar wat gebeurt er als er nog eens duizenden komen en blijven?’

Die vragen leven breed, stelt Verhulst. ‘Onze huizen, onze banen wordt er dan al snel gedacht. Met die gevoelens moet je rekening houden. Als je daar geen antwoord op hebt en onzekerheid is troef, dan nemen de onrustgevoelens alleen maar toe. Dat is gevaarlijk, want het kan geweld tegen asielzoekers in de hand werken en het gaat uiteindelijk ten koste van de vluchtelingenopvang.’

Onrust
De vijf Bevelandse gemeenten gaan nu van 70 naar 240 statushouders die moeten worden ondergebracht. Cijfers die volgende maand drastisch anders kunnen zijn. Burgemeester Verhulst: ‘Dat heeft grote gevolgen voor de woningmarkt, maar ook voor zorg en uitkeringen. Dat gaat nog. Mensen snappen dat. Maar ze willen wel weten of zij dan achteraan de woninglijst komen. Dit jaar twintig woningen voor Syrische gezinnen, volgend jaar tweehonderd? Nu laten we dat open en dat geeft onrust.’

Volgens Verhulst is het kabinet daar schuldig aan. ‘In de Tweede Kamer wordt geroepen dat er geen vluchtelingen van buiten Europa Nederland in mogen, terwijl de staatssecretaris ze elke dag met honderden binnenlaat. Andere politici hebben het over opvang in de eigen regio of over het maken van Europese afspraken over verdeling. Die bepleite maatregelen zijn slappe excuses. Ze duren te lang en zullen door onwil van lidstaten en administratieve belemmeringen geen soelaas bieden. Een rol van de politiek is verantwoordelijkheidsbesef en het benoemen van problemen, ook als dat je achterban niet goed uitkomt.’

Er moet meer gebeuren dan het aanrukken van stapelbedden en wasmachines. Dat vinden veel meer burgemeesters, heeft René Verhulst ervaren. ‘Ze zeggen: dit is het probleem van vandaag. Ik zou geen groter probleem weten.’ Hij wil duide­lijkheid. Duidelijkheid die Nederland zelf moet geven, los van wat er in Brussel door en met de 28 EU-lidstaten wordt besproken.

Aanstaande maandag is er weer een vergadersessie in Brussel over de vluchtelingenmalaise. Verhulst: ‘Verantwoorde opvang, integratie, ontplooiingskansen en acceptatie moeten in Nederland leidend zijn. We hebben het over mensen, daar ben ik mij van bewust. Maar dat is hetzelfde als bij werk, inkomen en zorg. Daar spreken we ook over aantallen, beperkingen, beheersing en bezuinigingen. Jij niet deze zorg, jij geen uitkering. Niet meer naar de sociale werkplaats. Waarom kan dat niet bij asielzoekers? Zeg: we laten als Nederland zo veel asielzoekers toe en niet meer. En niet zeuren over Schengen. Douane en politie controleren bij de tolwegen en aan de grenzen in de grote Europese landen massaal. Controleer zoals wij allemaal gecontroleerd kunnen worden.’

Stop ook direct met het standaard verlenen van een tijdelijke verblijfsvergunning voor vijf jaar, aldus burgemeester Verhulst. ‘Je krijgt tegenwoordig niet eens een arbeidsovereenkomst voor een paar jaar! Ik denk dat de meeste mensen niet weten dat Syriërs een tijdelijke verblijfstatus krijgen voor vijf jaar. Ze denken: die vluchtelingen komen naar de Zeelandhallen en zijn over een jaar terug in Syrië. Maak van die verblijfsvergunning bijvoorbeeld twee jaar en beoordeel voor afloop van die twee jaar de situatie. Eén keer kan voor twee jaar het verblijf worden verlengd. Dan volgt de definitieve beoordeling. Laat ook niet standaard meteen de familie overkomen.’ |

Kortere procedures
Burgemeester Verhulst verlangt van de Immigratie- en Naturalisatiedienst ook kortere procedures met ja of nee na afloop. ‘De huidige procedures duren te lang, waar advocaten ook graag hun steentje aan bijdragen. Wij hebben in Goes al lang een gezinslocatie van het COA, dat is een AZC met driehonderd bewoners. Ik had hier laatst een Armeens gezin. Vader, moeder en twee jongens die geen woord Armeens spreken. Die man mocht hier niets doen, hij ging maar vrijwillig sloten leegtrekken bij het AZC. Ze zijn na dertien jaar teruggestuurd. Van mijn acht verzoeken tot kinderpardon –  ik tekende er vanochtend weer een – is er niet eentje gehonoreerd. Dat is pas slecht.’

Vluchtelingen zouden ook identiteitspapieren bij zich moeten hebben. Leveren ze die niet binnen twee maanden, dan is er geen opvang. Burgemeester René Verhulst: ‘Controleer zoals wij ook worden gecontroleerd op Schiphol. Iemand die zijn zorgformulier in Goes niet goed invult, heeft een probleem. Maar we accepteren wel dat vluchtelingen uit Syrië of Eritrea hun papieren weggooien en liegen over hun leeftijd. De mensen die nu vertrekken hebben geld. Zij zijn de economische voorhoede. De vluchteling van nu is met zijn smartphone kind aan huis op het internet en kan best documentatie tevoorschijn halen. Toon aan wie je bent. Zijn er bommen op een overheidsgebouw gevallen? Kom maar met een verklaring. Wanneer je hier je toekomst wil, dan moet je niet beginnen met liegen.’

Net voor de zomervakantie, toen de eerste vluchtelingen de Zeelandhallen in Goes betraden, vroeg burgemeester René Verhulst zich al op zijn weblog af ‘in welke Haagse vissenkom’ staatssecretaris Dijkhoff zwom, toen deze meldde dat er in Europees verband extra opvang zou komen, terwijl dat maanden zou duren. Dijkhoff moest geen ‘makkelijke praatjes verkopen’, vond Verhulst.

Kwam er een telefoontje uit Den Haag van de directeur-generaal vreemdelingenzaken. Verhulst: ‘Maar die doet ook geen beleidsuitspraken. Niemand die belde en vertelde dat er wél beleid was en dat ik onzin uitsloeg. Of dat ik een dam wil opwerpen. Er is een ministeriële studiegroep gevormd omdat het kabinet niet wil debatteren met de Tweede Kamer over het vluchtelingenprobleem. Dat getuigt van schaamteloze arrogantie met alle wanhoop en ellende in Noord-Afrika en Syrië, waar IS aan de poorten van Damascus rammelt.’

CV
René Verhulst werd op 28 september 1960 geboren in het Zeeuwse Kapelle. Hij studeerde rechten in Utrecht en werd in die stad directiesecretaris van de Stichting Sociale Woningbouw. Daarna ging hij naar het Nederlands Christelijk Werkgeversverbond in Den Haag.

In 1994 werd hij secretaris van het college van bestuur van Nyenrode. Twee jaar later werd Verhulst lid van de gemeenteraad van Utrecht voor het CDA. In 2001 werd hij wethouder in de stad. Vijf jaar later keerde hij terug naar Nyenrode en in 2006 werd Verhulst directeur bedrijfsvoering bij de UvA. In december 2010 werd hij burgemeester van Goes. Verhulst schrijft ook boeken. In 2012 won hij de schrijfwedstrijd van de VNG over ‘de gemeente in 2025’.