Meer autonomie voor de stad

De opvang van vluchtelingen is een verantwoordelijkheid voor de stad, niet van het rijk. Aldus de Amerikaanse politicoloog Benjamin Barber. ‘Dan moet de stad ook de bevoegdheden krijgen voor het regelen van opvang en integratie.’

‘Steden zijn de plekken waar vluchtelingen heen gaan, vanwege hun multiculturalisme, hun tolerantie en hun diversiteit. Ze gaan niet naar de boeren op het platteland’, zegt Barber. ‘Daarom moeten steden de autonomie en de middelen hebben om het probleem op te lossen.’

Nu is het zo dat nationaal wordt bepaald wie er het land binnen mag en welke faciliteiten worden geboden. In Nederland was de kwestie actueel toen Amsterdam vooruitlopend op het kabinet alvast een bed-bad-broodregeling invoerde voor uitgeprocedeerden, toen daar in Den Haag nog volop over werd gepraat.

De vraag wie waar voor verantwoordelijk is, speelt op meer plekken in de wereld. Barber verwijst naar New York dat stedelijke identificatiebewijzen heeft, zodat ongedocumenteerden zich kunnen identificeren en zo een beroep kunnen doen op voorzieningen. De New Yorkse burgemeester Bill DeBlasio riep in 2014 steden op zijn voorbeeld te volgen. Om zo het door Republikeinen gedomineerde Congres te dwingen verder te gaan met de wetgeving voor een verblijfsstatus voor de 11 miljoen ongedocumenteerden in de VS. Zijn boodschap vond gehoor in diverse steden in Californië, Connecticut, New Jersey en Washington DC. Barber: ‘Als steden de bevoegdheden, autonomie en middelen niet krijgen, moeten ze die opeisen. Ze hebben het morele recht te handelen.’

Destructief
Grote delen van het Bruto Binnenlands Product worden in de steden verdiend. Barber: ‘Desnoods moeten steden zorgen dat er geen geld meer naar de nationale overheid gaat. Weet u hoe de VS zijn ontstaan? Men wilde niet meer bijdragen aan de Britse overheid zonder mee te praten: No taxation without representation. Dat gaat ook op voor de grote steden.‘

Voor Barber zijn het de steden die voor oplossingen van wereldproblematiek moeten zorgen, zo betoogde hij eerder in zijn boek If mayors ruled the world. De natiestaat kan dat niet meer. Barber: ‘De staat is disfunctioneel en destructief. De grootmachten zijn machteloos. De grote VS kan niet voorkomen dat een groot bedrijf met zijn banen het land verlaat. De grote VS kan Ebola niet stoppen, de grote VS kan niets doen aan opwarming van de aarde. We hebben onderling samenhangende oplossingen nodig en die kan de natiestaat niet leveren. De stad kan dat wel.’

Het gaat hem dan vooral om de grote steden, op de Nederlandse schaal vooral de de G-4 en Eindhoven. De kleinere steden kunnen aansluiten voor grote issues zoals klimaatvraagstukken. Barber: ‘Het gaat om metropoolregio’s waarin urbane en suburbane gebieden met de regio samenwerken.’

Aboutaleb
Rotterdams burgemeester Ahmed Aboutaleb bepleitte dezelfde samenwerking in zijn H.J. Schoolezing, eerder dit jaar. Ook hij voorziet een ingrijpende herziening van ons sociaal-economische stelsel, waarin steden en metropoolregio’s leidend zijn. ‘Met een groot verantwoordelijkheidsgevoel voor de bewoners, de buurgemeenten en de plattelandsomgeving. Want we kunnen de internationale concurrentiestrijd alleen aan als we de inwoners een goed woon-, leef- en werkklimaat bieden. Niet grondstoffen, maar talent, kennis en ervaring worden steeds belangrijker als productiefactor, en die zitten per definitie in mensen, onze huidige en toekomstige inwoners.’

Aboutaleb kan zich dan ook voor een groot deel vinden in het gedachtegoed van Barber. Aboutaleb: ‘Het was, denk ik, in 2010 dat David Miller, de oud-burgemeester van Toronto, zei: “Leaders talk, mayors act.” Een fameuze uitspraak, waarin ik mij herken. Dat is ook wat het boek If mayors ruled the world van Benjamin Barber zo goed maakt. Want waar onze politie en ook Europese leiders vaak verzuipen in ideologische debatten, moeten wij als burgemeesters elke dag opnieuw het verschil maken in het leven van onze burgers.’

Wie is Barber?
Benjamin Barber past in de traditie van wetenschappers als Saskia Sassen en Edward Glaeser die de stad als middelpunt van economische en politieke ontwikkeling zien. Voor hem is de stad de bouwsteen van de internationale wereldorde. Zijn visie werkte hij uit in zijn boek ‘If mayors ruled the world’ (2013).