Opgestapte wethouder: Bestuurders zijn kwetsbaar

Wethouder Jeannette Schuddeboom (VVD) van Losser besloot onlangs op te stappen. De relatie met een groepje ambtenaren was onwerkbaar, maar de druppel was dat burgemeester Michael Sijbom (CDA) niet haar, maar hen steunde.

U zegt dat leugens over u zijn verspreid in lokale media. Welke leugens?
'TC Tubantia heeft consequent negatief over mij bericht door beschuldigingen van anonieme ambtenaren van de afdeling REO te publiceren. Ze schreven over een cadeaucultuur, waarin ik mensen zou bevoordelen. Daar is geen bewijsmateriaal voor. Ze schreven ook dat ik mensen zou afblaffen. Ik noem dat karaktermoord.'

Had u niet beter leiding moeten geven?

'Maar het is mijn taak niet om hen aan te sturen. Als zij een probleem met mij hebben, kunnen ze dat melden bij het afdelingshoofd en dan gaan we daarover in gesprek. Dat is volstrekt onvoldoende gebeurd. Het ging ook om een beperkt groepje ontevreden ambtenaren.'

U zei zelf dat u eigenlijk alleen wegmoest, omdat u dingen niet vriendelijk genoeg vroeg.

'Dat is wat kort door de bocht. Er is meer aan de hand. We staan voor grote uitdagingen in de gemeente en dat vraagt veel van ambtenaren. Ik wilde dat ze meer integraal gingen werken en dat waren sommigen niet gewend. Ambtenaren hebben gelijk dat er veel werk op ze afkwam. Maar het afdelingshoofd moet dan zeggen dat er een knelpunt is en we keuzes moeten maken. Stuur een stuk naar het college om de situatie te verbeteren. Dat hebben we nooit ontvangen. Die frictie en sfeer blijven dan bestaan.'

Verwijt u uzelf ook iets?
'Ik denk dat ik in mijn gedrevenheid mensen zich onveilig heb laten voelen. Het rapport hierover beschrijft de subjectieve beleving van de ambtenaren. Maar laat dan ook de andere kant horen. Neem moeite je in de bestuurder te verplaatsen. Ik was fulltime wethouder in een gemeente van 23.000 inwoners met maar enkele bestuurders. Ik had een strak ingebedde taak en veel portefeuilles. Ik ben aan tijd gebonden. Als een ambtenaar dan langskomt, kan de perceptie zijn dat ik ze bot de deur uitzet. Maar meer tijd heb ik dan niet. Ik heb zelden tijd om op mijn gemak met mensen bij te kletsen. Mijn programma is overvol. Ik ben dan best wel eens kort door de bocht. Dat geloof ik direct.'

U heeft met name kritiek op oud-burgemeester Pieter van Veen die onlangs opnieuw onderzoek deed naar de verhouding tussen u en die ambtenaren, nadat zij zich collectief ziek hadden gemeld. Zijn alle daarin naar u geuite beschuldigingen onwaar?
'Kritiek op mij is goed onderzocht en dat vind ik prima. Maar het principe van wederhoor niet toepassen, vind ik onzorgvuldig. De achtergrondinformatie voor het onderzoek is naar de raad gestuurd en pas anderhalf uur later naar mij. Ik wist niet dat ze die informatie zouden krijgen en kende die ook niet. Ik heb de beschuldiging over een cadeaucultuur niet kunnen toelichten. Informatie over mijn relatie met een projectontwikkelaar kon ik niet weerleggen, terwijl ik kan bewijzen dat die niet waar is. Ik heb de kans niet gehad me te verweren tegen de beschuldigingen.'

Dat is u niet in de koude kleren gaan zitten.
'Het treft mij diep hoe kwetsbaar bestuurders zijn. Ik vind dat geen goede zaak voor onze democratie. Als je ziet hoe dat onderzoek van Van Veen gelopen is, met vragen aan de ambtenaren “of men ook cases kent waar men vond dat de wethouder niet goed gehandeld heeft”. En omgekeerd is de informatie die ik heb aangeleverd nooit bij de raad beland. Hij had na vier uur gesprekken met mensen van de afdeling REO al zijn conclusie getrokken.'

Maar ambtenaren alleen kunnen u niet wegsturen. De raad had goede ervaringen met u en haar oordeel nog niet gegeven. Binnen het college zat het dus ook niet goed.

'Ineens had ik geen steun meer. Het was gemakkelijker om de bestuurder weg te krijgen, dan de ambtenaren.'

Hoe omschrijft u de rol van burgemeester Sijbom tijdens deze affaire?

'Hij is nog onervaren en kwam al snel in deze lastige positie. Hij had eerder op kunnen treden, maar werd ook direct beproefd. Dat vergoelijkt het iets. Het is jammer, want hij is heel sympathiek. Hij had meer power kunnen tonen. Er bestaat hier een aarzeling in kritisch ingrijpen als vraagtekens kunnen worden gezet bij ambtelijk handelen. De vorige gemeentesecretaris zei al tegen mij: bij problemen gaat hier niet de ambtenaar weg, maar de bestuurder. Ik had me willen verdedigen voor de raad, maar toen de burgemeester zei dat hij de ambtenaren steunde, had ik geen keus meer. Het college heeft mij laten vallen.'

Wat is voor u de essentie van dit verhaal?
'Als bestuurder heb ik sterk ingezet op faciliteren van de samenleving, realiseren van oplossingen en vroeg ik eigenlijk vooral om een andere houding van de ambtenaren,  namelijk om meer vanuit dienstbaarheid te kijken wat mogelijk is. De essentie waarom het misging is volgens mij een fundamenteel verschil van opvatting over hoe je omgaat met de samenleving. Heb je als overheid vooral een rol als toezichthouder op regels of kijk je hoe je initiatieven kunt honoreren met respect voor de regels?'