Burgemeester neemt afscheid met serie podcasts

Met een reeks podcasts met burgers en bedrijven neemt waarnemend burgemeester Dennis Straat van de gemeente Landsmeer op bijzondere wijze afscheid. Hij laat op deze manier iets ‘blijvends’ achter voor de inwoners en voor zijn opvolger die volgende maand wordt geïnstalleerd. ‘Het is aan de gemeente om het gesprek over de ervaringen in en de lessen van de coronatijd te faciliteren.’

Hoe kwam u op het idee om zo afscheid te nemen?
‘Eigenlijk is het een combinatie van het belangrijke gesprek dat ik wilde voeren en mijn afscheid. De podcast vind ik een leuk en coronaproof middel voor een goed gesprek. Ik ben al een tijdje bezig met die vraag hoe we na corona verder zouden moeten. In de overdracht naar mijn opvolger wilde ik daar aandacht aan besteden. Toen ik in augustus 2019 aantrad als waarnemer heb ik nog op de normale manier kennis gemaakt met de gemeente. Ik vond dit rondje nu aardig om te doen: afscheid nemen van mensen met wie je hebt samengewerkt en van mensen die kwetsbaar zijn in deze coronacrisis, zoals de horecaondernemer.

De coronacrisis dwingt een burgemeester ook andere communicatiemiddelen te gebruiken om met zijn burgers in contact te blijven?
‘Ja, ik voer af te toe ook een chat via Facebook. De podcast vind ik een goed middel om zelf naar iets te luisteren op een rustige manier, even buiten de hectiek van de social media, dus 1 + 1 = 3. Ik houd er wel van om op andere manieren het gesprek te initiëren.’

Wat waren uw ervaringen als burgemeester in coronatijd? Hoe veranderde uw rol?
‘Dat bespreek ik ook in de podcasts. Veel dingen die het leven aangenaam maken zijn nu verdwenen. Dat geldt ook voor de burgemeester. Je kunt niet zomaar overal even binnenlopen of bij kwetsbare mensen bezoek. De leuke dingen zijn weg: mensen in het zonnetje zetten, naar een voorstelling, cultuur, voetbal. Het gevaar is dat we allemaal thuis zijn, ook de burgemeester, en elkaar niet meer treffen. Ik mis dat. Het contact houden met mensen maakt het ambt juist mooi. Dat kun je nu niet meer volwaardig doen, al legt het dus wel creativiteit aan de dag. Anderzijds, in die gesprekken kun je ook weinig meer bieden dan in het begin van de crisis. Het duurt heel lang, de situatie verandert niet en je kunt er ook niets aan veranderen. Je leeft van persconferentie naar persconferentie. De beïnvloedbaarheid is nul. Je moet wel vooruitkijken. Als je niet de sprong maakt over hoe we verder gaan na de coronacrisis, dan mis je iets. Dat gesprek moet je lokaal voeren. Wat is er gebeurd? Straks is het november en zijn we weer enigszins opgestart. Wat treffen we dan aan? Wat hebben we niet gezien, maar is wel gebeurd? We zijn mensen verloren, bedrijven zijn gestopt, het verenigingsleven heeft een knauw gekregen. Hoe richten we dat in? Als je niet oppast, dan blijf je heel reactief, zoals in die eerste drie weken en maak je geen sprong. Dat gesprek voeren is een rol voor de burgemeester en aan het gemeentebestuur al geheel. Het gesprek wordt ook heel lokaal, over onze gemeenschap.’

Wat haalt u op uit de podcasts?
‘Het is interessant: iedereen denkt er wel over na en is al bezig met straks. Wat betekent het voor mij als bedrijf, als vrijwilligersorganisatie? Maar men is ook nog erg met de dagelijkse beslommeringen bezig. Het hoeft niet heel concreet te zijn, maar als niemand het initiatief neemt, dan vindt dit collectieve gesprek niet plaats. Er is wel behoefte aan. Een aantal dingen die in de gesprekken naar voren komen moeten we bespreken. De kansen van de crisis: meer waardering voor immateriële zaken, meer thuis zijn, meer aandacht voor elkaar, meer ontspanning, maar ook vrienden en familie missen. Daar willen mensen na de crisis iets mee. Iedereen ziet ook dat dingen gaan veranderen en de crisis effect heeft op de samenleving, op evenementen, winkelen. Wat als we straks wat minder op vakantie gaan, iets meer digitaal winkelen en iets minder naar evenement gaan? Je ziet ook dat iedereen de schouders eronder wil zetten en bereid is om samen dingen op te pakken? Vrijwilliger worden, gezamenlijk nadenken over het lokale winkelbestand.’

De gemeente zou dat gesprek moeten faciliteren?
‘Ik zie inderdaad een rol voor het gemeentebestuur en de politiek om dat gesprek en de uitwerking ervan te faciliteren. We hoeven niet de inhoud te bepalen of dingen op te lossen. Zoek vooral lokaal naar oplossingen. Maar als het gesprek niet wordt voortgezet, heb je kans dat het niet gebeurt. Het moet gevraagd worden. Wij willen het gesprek wel faciliteren en de mensen activeren.’

Wat viel u nog meer op?
‘Ik merk dat we het vertrouwen moeten terugwinnen. Een groep mensen is tijdens de coronacrisis het vertrouwen in de politiek en in de wetenschap kwijtgeraakt. Hoe win je dat vertrouwen weer terug? Als je niet oppast, lijkt dat ver weg, denk aan de demonstraties op het Museumplein. Maar mensen zitten wel degelijk met dit vraagstuk. Het is belangrijk om 1-op-1 rustig het gesprek erover te voeren. Dat moeten we niet vergeten, want anders scheidt die groep zich af van de samenleving. Dat moet je niet willen. Ik wil ook in podcast nog met iemand uit die groep daarover spreken. Verder viel me die kwetsbare kant op. Daar waar het echt misgaat, moet je er zijn. Ook in de rouwverwerking. Het gaat dan niet alleen om de overleden mensen. Er is veel leed in de crisis. Eenzaamheid. Mensen gaan fysiek achteruit. Die plotse omslag in het leven dreunt door. De belangrijkste les is dat we daar aandacht voor moeten hebben en hier een vorm aan moeten geven in het gesprek.’

Wat gaat u met uw opgedane kennis uit de podcasts doen?
‘Het fijne van een podcast is dat je die achter kan laten. Misschien is het goed om een afrondende podcast te maken met mezelf, waarin ik alles goed doorneem. Daar kan ik dan mijn overdracht van maken. Dat is weer eens wat anders dan een papiertje: een set podcasts en mijn samenvatting van wat ik ophaal. Mijn opvolger (Léon de Lange, WB) moet maar zien wat hij ermee doet. Ik doe wel een oproep aan de wethouders en de raad: doe er wat mee. Dit vraagstuk komt straks langs. Het is fijn om zo een bijdrage te kunnen leveren. Ik vind dat de politiek het verder zou moeten oppakken.’