Buik vol van de zuiptoerist

Zeg Renesse en in je hoofd ontstaat spontaan de associatie met feestende en drinkende pubers. De gemeente wil maar wat graag af van dat hardnekkige imago. ‘De jongeren vormen maar een klein deel van de bezoekers.’

Renesse wil van feestoord naar familiebadplaats

Bij de volledig vernieuwde entree van Renesse stond tot voor kort een bord met ‘Renesse gemeente Schouwen- Duiveland’ erop. ‘In een maand tijd is het drie keer gestolen’, zegt Ricardo de Winter, namens de gemeente verantwoordelijk voor de grootschalige opknapbeurt van de Zeeuwse badplaats. ‘Zo’n bord is natuurlijk een hartstikke leuk souvenir voor de jongeren die hier op de camping staan. Maar het kost ons per keer wel een paar honderd euro. Daar zijn we klaar mee.’ Dat bord – hoe aardig ook als marketinginstrument – komt niet meer terug. Bezoekers kunnen nog wel op de foto met manshoge strandstoelen, die ook fungeren als klimtoestellen voor kleine kinderen.

De Winter vertelt zijn verhaal op deze zonnige donderdagmiddag in augustus om te illustreren dat jongeren Renesse nog altijd weten te vinden. ‘En ze blijven ook hartstikke welkom’, vult de voor het toerismebeleid verantwoordelijke wethouder Daniël Joppe (CDA) aan. Maar als het gaat om de beeldvorming is de gemeente de (zuipende) jeugd liever kwijt dan rijk. Berucht zijn de jongerencampings met hun metershoge stapels bierkratten en discotheken en bars met neonlichten aan de gevel, waar bier bij voorkeur per meter of pitcher wordt verkocht.

Zonder ouders
Om te begrijpen hoe Renesse aan dat imago is gekomen, geeft wethouder Joppe – geboren en getogen op Schouwen-Duiveland – een geschiedenisles over ‘zijn’ eiland. Op de schrale duingronden groeide van oudsher bijzonder weinig, wat tot bittere armoede leidde. De meeste bewoners hielden zich in leven met de exploitatie van boomgaarden, tot in de jaren ’50 de eerste kampeerders uit Rotterdam naar Schouwen-Duiveland kwamen. ‘De mensen op het eiland zagen in dat ze met het toerisme meer geld konden verdienen dan met boomgaarden, dus die maakten plaats voor campings’, zegt Joppe.

Waren het aanvankelijk vooral gezinnen die naar Schouwen-Duiveland kwamen, vooral in de jaren ’80 en ’90 wisten ook steeds meer groepen tieners zonder hun ouders het eiland te vinden. Joppe: ‘Veel mensen vonden het een prettig idee dat hun kinderen in Zeeland nog binnen handbereik waren. Mocht het onverhoopt misgaan, dan waren ze binnen een paar uur bij ze.’ Handige ondernemers in Renesse speelden met speciale op jongeren gerichte campings en horeca in op deze groeiende doelgroep. Maar naast een bron van inkomsten bleek vooral de beschonken jeugd ook een bron van overlast. Zo moest de openbare ruimte in het (uitgaans)centrum van het dorp ‘hufterproof’ zijn, vertelt projectleider De Winter. ‘Bijna alles in Renesse was van beton. Dat gaf nou niet bepaald het fraaiste beeld.’

‘Barslechte’ film
Inwoners van het dorp zullen niet snel klagen over toeristen, omdat veel van de ruim 1.500 Renessenaren er hun brood aan verdienen. Maar in de loop der jaren kregen wel steeds meer dorpelingen tabak van het imago van een zuipoord voor jongeren, zegt Joppe. ‘Al bijna 20 jaar proberen we nu van die beeldvorming af te komen.’ Dat blijkt nog niet zo eenvoudig. ‘Zoutelande heeft niet de stijl en de geschiedenis van Domburg, maar ook niet de disco’s en de dronken jongeren van Renesse’, schreef de Volkskrant onlangs in een reportage over de Zeeuwse plaats die door een liedje van Bløf en de Vlaamse zangeres Geike Arnaert wereldberoemd werd in Nederland en Vlaanderen.

En twee jaar geleden brak er een mediastormpje uit toen de film ‘Renesse’ verscheen, waarin jongerenvakanties vol alcohol en seks centraal staan. De gemeente Schouwen-Duiveland liet in tal van media weten niet blij te zijn met de film, die overigens vrijwel volledig werd opgenomen aan de Portugese kust. ‘Kijkers die denken dat het er hier net zo aan toe gaat als in de film, worden bedrogen. Wij zijn een familiebadplaats geworden’, zei een woordvoerder tegen de NOS. Producent Dutch Filmworks liet aan de omroep weten de ophef niet terecht te vinden. ‘Onze film is geen reportage. De naam Renesse is symbolisch en de film gaat gewoon over tieners die vakantie vieren. We hebben voor Renesse gekozen omdat die badplaats een bepaalde reputatie heeft.’

Inmiddels kunnen De Winter en Joppe wel lachen om de ‘barslechte’ film. Maar de ophef toonde volgens hen wel weer aan dat je een in decennia opgebouwd beeld niet zomaar even verandert. Ook in de deze maand gepresenteerde ‘Agenda Toerisme 2018-2026’ constateert de gemeente dat het imago van Renesse als vakantiebestemming voor jongeren hardnekkig is.

Als ‘economische doelstelling’ voor de lange termijn (15 jaar) formuleert de gemeente om Renesse nog nadrukkelijker als familiebadplaats op de kaart te zetten. In feite is het dorp dat al jaren, zegt wethouder Joppe op het plein rond de Jacobuskerk. ‘Kijk eens om je heen hoeveel mensen met kinderwagens en ouderen je ziet. De jongeren vormen maar een klein deel van de bezoekers. Je ziet ze vooral ’s avonds, als de meeste gezinnen en ouderen weer naar huis of de camping zijn. Deze groepen bijten elkaar niet.’

Valse id’s
Een belangrijk kantelpunt in het terugdringen van het ‘zuiptoerisme’ was de invoering van de nieuwe ‘Drank- en Horecawet’ in 2013, zegt de wethouder. Sindsdien moeten jongeren 18 in plaats van 16 jaar zijn om alcohol te mogen drinken. De gemeente handhaaft streng sinds de aanpassing van de wet, merkt Jeroen Giele, bedrijfsleider van twee discotheken in de hoofdstraat van Renesse.

In 2017 heeft hij drie keer een boete gekregen van 1.400 euro. Giele zegt er alles aan te doen om te voorkomen dat minderjarigen in zijn tenten alcohol drinken. ‘Zo werken we met gekleurde bandjes voor de verschillende leeftijdscategorieën en controleren we identiteitskaarten zeer streng. Vorig jaar heb ik 254 valse ID’s in beslag genomen. Maar wat kan ik er in hemelsnaam aan doen als iemand van 18 jaar of ouder een biertje doorgeeft achter de rug van mijn personeel om?’

Iets meer clementie van de handhavers zou op zijn plaats zijn, vindt Giele. De bedrijfsleider prijst tegelijkertijd de grootschalige aanpak van de openbare ruimte in het dorp (zie kader). ‘Het was hier een beetje een oude zooi geworden. Met de forse investeringen gaat het dorp er echt enorm op vooruit.’ Giele plaatst wel vraagtekens bij het beleid om Renesse als familiebadplaats te profileren. ‘De jeugd en de arbeiders uit Rotterdam hebben Renesse groot gemaakt. Je kan je richten op gezinnen en ouderen, maar de jongeren geven het meeste geld uit. Dat lijkt de gemeente weleens te vergeten. Ik begrijp dat ze een kwaliteitsslag willen maken, maar niet alles hoeft duur en sjiek. Verloochen je afkomst niet.’

Cijfers zijn er niet, maar volgens zowel de gemeente als ondernemers komen er de afgelopen jaren minder jongeren naar Renesse. Dat is een van de redenen dat een derde discotheek (Club Four) die Giele onder zijn hoede had onlangs plaats heeft gemaakt voor een pizzeria. ‘Ik verkoop nauwelijks nog jongerendrank meer’, zegt Anton Krijnse Locker, eigenaar van drankwinkel en -groothandel ‘World of Drinks’ en voorzitter van de plaatselijke ondernemersvereniging. ‘Overdag is het nu druk in Renesse en ’s avonds rustig. Dat was vroeger andersom.’

Steeds meer horecaondernemers passen zich aan de veranderende tijden aan, zegt gemeentelijk projectleider De Winter. Hij wijst naar een restaurant met een groot terras. ‘Daar kwamen jongeren vooral om te drinken. Nu richten de uitbaters zich vooral op eten.’ Naast de aangepaste alcoholwetgeving zijn ook de steeds goedkoper wordende vliegreizen naar Zuid-Europa een oorzaak van het dalende aantal jongeren in Renesse. Joppe: ‘Wil je als 17-jarige nog wel op zuipvakantie, dan ga je maar naar Lloret de Mar of Chersonissos. In Renesse zien we je graag komen, maar niet om laveloos te worden.’

Toerisme belangrijkste sector
Toerisme is de grootste economische sector op Schouwen-Duiveland. In de onlangs gepresenteerde gemeentelijke ‘Agenda Toerisme 2018-2026’ tonen diverse feiten het belang aan voor het Zeeuwse eiland, dat van oudsher geen industrie kent:
• Ruim 5,1 miljoen overnachtingen in 2017 (inclusief tweede woningen)
• In 2017 gaven toeristen ruim 245 miljoen euro uit. Dik 189 miljoen is te danken aan het ‘verblijfstoerisme’, 56 miljoen aan het ‘dagtoerisme’. Ter vergelijking: de ongeveer 34.000 eigen inwoners besteedden in 2017 19 miljoen euro
• Toerisme genereert ruim één op de zes banen op Schouwen-Duiveland en is daarmee de grootste ‘banenmotor’ van het eiland.

De gemeente Schouwen-Duiveland heeft in de toerismeagenda geen onderscheid gemaakt tussen de verschillende plaatsen en streken op het eiland. Bekend is wel dat Renesse, Zierikzee en Burgh-Haamstede de belangrijkste toeristische trekpleisters zijn.

Tientallen miljoenen aan investeringen
Wil je dat de steeds veeleisender wordende toeristen blijven komen, dan zul je moeten investeren – zowel in (horeca)ondernemingen als in de openbare ruimte. Daarover zijn gemeente, ondernemers en inwoners in Renesse het eens. In 2014 schaarden zij zich gezamenlijk achter het ‘Masterplan Renesse’; tot 2022 wordt er voor tientallen miljoenen euro’s geïnvesteerd in het Zeeuwse kustdorp. Met naar verwachting zo’n 30 tot 40 miljoen euro nemen particulieren en bedrijven het gros voor hun rekening, de gemeente steekt zo’n 12 tot 15 miljoen in het opknappen van de openbare ruimte. Van dat geld worden vooral straten, pleinen en rotondes aangepakt. Een groot deel van het centrum zal de komende jaren autoluw worden gemaakt.

Net als veel andere gemeenten zet Schouwen-Duiveland in op ‘kwaliteitstoerisme’. Zo mogen er geen nieuwe verblijfsaccommodaties meer bijkomen. ‘Zeker in het hoogseizoen hebben we de grens wel bereikt, dan zijn er hier vijf keer zoveel bezoekers als inwoners. De grootste kwaliteit van Schouwen-Duiveland is de ruimte en de natuur. Dat moeten we wel beschermen’, zegt de voor toerisme verantwoordelijke wethouder Daniël Joppe.

Dit is het derde en laatste deel van een serie over toerismebeleid. Eerdere delen (Berg en Dal en Loppersum) stonden in respectievelijk BB14 en BB15.