Niet college, maar raad maakt bezuinigingsplan

In de gemeente Capelle aan den IJssel hebben ze de rollen omgedraaid: niet het college doet een bezuinigingsvoorstel en de raad beoordeelt dat, maar de raad maakt een plan via een gewogen gemiddelde van wensen van alle politieke partijen.

Achterkamertjespolitiek
Bedenker van dit plan is raadslid Jean Paul Meuldijk van Leefbaar Capelle. ‘In 2010 ging het nog op de klassieke manier: een collegevoorstel, de coalitiepartijen stemmen voor, er is nauwelijks amendering. Dat was gebruikelijk.' De verhouding tussen oppositie en coalitie was echter lastig in Capelle. 'Ik vind dat raadsbreed denken beter is voor de gemeente en vroeg me af: waarom een collegevoorstel, terwijl het budgetrecht bij de raad ligt? Zo'n collegevoorstel leidt ook tot wat sommige mensen in de oppositie “achterkamertjespolitiek” noemen.’

Heel duaal bezig geweest
Juist vanuit de positie van grootste partij wilde Meuldijk het anders aanpakken en het hele proces van begin tot eind door de raad laten doorlopen. ‘Bezuinigingen zijn sowieso nodig. We kregen de steun van zowel coalitie- als oppositiepartijen. We zijn dus heel duaal bezig geweest.’ Dat begon in de herfst van 2012, toen Meuldijk voorzitter werd van een besloten raadswerkgroep met daarin vertegenwoordigers van de drie collegepartijen (Leefbaar Capelle, VVD en SGP) en de twee grootste oppositiepartijen (PvdA en D66). De raadswerkgroep had ook de steun van CDA en ChristenUnie en van de drie eenmansfracties GroenLinks, SP en CAPELLE.Nu!

Even wennen voor college
Af en toe verliep het proces stroef, vertelt Meuldijk, maar tot zijn verbazing is een heel mooi product gemaakt. Eerst was er ook best wel enige argwaan. ‘Maar we gingen voor volledige openheid met steun van mijn fractie. Voor het college was het ook best lastig. Het was wel even wennen voor ze. Zeker voor de burgemeester die zowel collegevoorzitter als raadsvoorzitter is.’ Er is ook nauwelijks overleg geweest met het college over de inhoud van het bezuinigingsplan. ‘Op 22 mei mogen zij er in de commissievergadering iets over zeggen en enkele aandachtspunten noemen, maar het verdere debat is aan de raad.’

Griffie maakte gewogen gemiddelde
Het basisvoorstel is gemaakt op basis van lijstjes van de verschillende fracties die onafhankelijk tot stand zijn gekomen. De griffie heeft hier via een matrix een gewogen gemiddelde uit gehaald en dat tot een voorstel omgevormd. Voor griffier Thea de Mik was dit erg leuk, spannend en zeker voor herhaling vatbaar. ‘Mensen hebben hun nek uitgestoken. Alle lof voor de initiatiefnemers. De raad heeft haar rol gepakt. Het was een lang proces en er is ook lang aan gewerkt, maar het is keurig afgewerkt. Ook het college was vol lof over het proces. Iedereen wilde slagen. Het is goed voor de verhoudingen in de raad.’

Alle hulp van ambtelijke organisatie
Het plan wordt woensdag pas openbaar, net als de lijstjes van de afzonderlijke politieke partijen. De Mik heeft vooral een ondersteunende rol gespeeld en was een soort verbindingsofficier tussen ambtelijke organisatie en raad. ‘We hebben alle hulp ontvangen van de organisatie. Zij hebben eerst de hele begroting doorgerekend en uitgepluisd en hebben grote spreadsheets gemaakt. Er waren 130 bezuinigingsposten mogelijk die zijn voorgelegd aan de fracties. Per onderdeel zijn bijvoorbeeld ook de loonkosten voor ambtenaren toegevoegd. Ook waren er handreikingen op bestuurskosten, griffiekosten en rekenkamerkosten en vanuit de organisatie over hoe met voorzieningen en reserves om te gaan. Daarbij kwam nog de input uit de burgerraadpleging die we hebben laten doen.’

Wisselende meerderheden
Op 1 mei hebben de fracties op basis hiervan hun lijstjes ingeleverd, waarbij was afgesproken dat ze op 7,8 miljoen aan bruto bezuinigingen moesten uitkomen. ‘Op zich was 5,5 miljoen genoeg gezien de prognoses, er kwam 1,3 miljoen bij van een oud potje en we wilden een miljoen buffer.’ De Mik stopte de lijstjes in een matrix, vulde de bedragen in per fractie en post en woog daarna het aantal raadszetels en ook nog eens de prioritering. ‘Ik zoch naar meerderheden en prioritering en kwam tot een kleine groslijst. Die is in de werkgroep besproken in in vier tranches verdeeld. Pas het laatste blok gingen mensen direct aan. We kwamen op 7,4 miljoen uit. In theorie klopt het dus. Ik zou verbaasd zijn als dat in de praktijk niet zo is. Je komt op wisselende meerderheden die je in de raad zelf misschien niet zo snel zou krijgen, zoals een meerderheid van een coalitiepartij met twee oppositiepartijen.’

Dualer dan dit bestaat niet
Het bezuinigingsplan wordt op 10 juni in stemming gebracht. ‘Wethouders mogen natuurlijk alternatieven aandragen, maar het raadsbesluit is maatgevend’, aldus De Mik die ook vertelt dat de burgemeester best moest schakelen. ‘Maar hij is trots op de raad. Voor zo’n proces heb je tijd, discussie en vertrouwen nodig. Het is een mooi resultaat.’ Meuldijk zegt dat hier en daar wel wat strubbelingen waren in het proces, maar dat het goed heeft uitgepakt voor de sfeer in de raad. ‘Ik verwacht hier en daar nog wel wat aanpassingen. Maar lastenverzwaringen voor de Capellenaren zitten er niet in. Dat is mooi. Het is ook aan de partijen zelf om het plan weer uit te leggen aan de inwoners evenals het aankondigen van amendementen. Het proces is me erg meegevallen. Dualer dan dit bestaat niet.’