Prinsjesdag in Deurne en Groningen

Het is een ijzersterk ritueel om beleidsplannen voor het voetlicht te krijgen. De ploeg van premier Balkenende weet zich met de koningin als blikvanger op voorhand van alle (media)aandacht verzekerd.

Op zichzelf droge beleidskost wordt hapklaar geserveerd, waardoor iedereen meteen weet wat het kabinet in 2009 voornemens is en vaak ook wat de (persoonlijke) gevolgen daarvan zijn. Het kabinetsbeleid wordt doordat het staatshoofd het zegt niet alleen in één klap zichtbaar, wat ze zegt treedt ook vrijwel automatisch in werking.

Hoe schril steekt de aandacht voor lokale beleidsplannen daar tegen af. Ook plaatselijk worden de begrotingen gepresenteerd, al dan niet met een persconferentie. Met een beetje geluk haalt een fractie van de plannen de kolommen in de plaatselijke krant. De presentatie van de gemeentelijke begroting is voornamelijk een intern gebeuren. Er wordt ambtelijk e ment toegewerkt - meestal begin oktober, maar buiten de muren van het gemeentehuis wordt er niet massaal naar toegeleefd. De gebeurtenis gaat goeddeels aan de gemeenschap voorbij.

En dat terwijl vooral die lokale plannen minstens zo’n grote impact kunnen hebben op ieders welbevinden als die van het kabinet: gaan de lokale lasten omhoog, sluit de bibliotheek, krijgt de muziekvereniging nog subsidie, wordt volgend jaar eindelijk iets gedaan aan de onveiligheid in de wijk?

Dat de kloof tussen burger en politiek vooral op lokaal niveau groot is, is al jaren een bron van zorg. Het nodige is al ondernomen om die te dichten: de invoering van dualisme om meer debat tussen college en raad te krijgen, laagdrempelige politieke markten in plaats van commissievergaderingen, het recht van burgerinitiatief, wijkwethouders, bevolkingsraadplegingen en referenda.

Daarnaast openen veel gemeenten af en toe hun deuren om bezoekers een kijkje te gunnen in de vele kamers en de kans te geven de bestuurders te ontmoeten. De ene gemeente doet dat jaarlijks, de andere tweejaarlijks. Ook de data verschillen: Deurne hield de dag bijvoorbeeld op 7 juni, Groningen op 14 juni, Venray op 21 juni en Skarsterlân op 29 augustus.

Veel zou te winnen zijn als deze open dagen naar het voorbeeld van Prinsjesdag niet alleen één vaste dag – de eerste vrijdag van oktober bijvoorbeeld – maar tegelijkertijd ook een inhoudelijke koppeling krijgen met de nieuwe gemeentelijke begroting. Burgers, waarvoor het beleid uiteindelijk wordt gemaakt, kunnen dan vernemen wat de nieuwe plannen behelzen. Na de presentatie van de begroting zou er een publiek debat kunnen worden gehouden. Met de uitkomst daarvan kunnen de aanwezige raadsleden hun voordeel doen.

Natuurlijk, de koningin kan niet zoals bij Prinsjesdag voor extra aandacht zorgen. Maar de door de Kroon benoemde burgemeesters kunnen haar rituele rol ook prima vertolken.