Na lokale overheid nu ook rijk vervolgbaar

De rijksoverheid kan voortaan strafrechtelijk worden vervolgd. Lokale overheden konden volgens het strafrecht  al eerder aansprakelijk worden gesteld, evenals lokale ambtenaren. Door het aannemen van het wetsvoorstel van de PvdA, CDA en ChristenUnie is die rechtsongelijkheid tussen ambtenaren en overheden nu weggenomen.

Geen lege stoel meer
Niet alleen de rijksoverheid kan nu vervolgd worden, maar ook de betrokken leidinggevende rijksambtenaren.  Al zal dat in de praktijk niet zo vaak voorkomen zegt Tweede Kamerlid Jeroen Recourt (PvdA), die mede het wetsvoorstel indiende. ‘Het gaat er om dat er geen lege stoel meer is als het aankomt op aansprakelijkheid, het is ook symbolisch. Maar het zal wel degelijk voor gedupeerde burgers gevolgen hebben. Er kan bijvoorbeeld gemakkelijker strafrechtelijke schadevergoeding worden uitgekeerd.’

Boete voor dienst

Voorheen was het overigens al wel mogelijk om de staat een boete op te leggen, maar dat was vaak ‘vestzak-broekzak’ aldus de parlementariër. ‘Met deze wet moet de betreffende dienst bij veroordeling zorgen voor de herstelschade en een eventuele boete zelf betalen. En dat wordt wel gevoeld.’

Stichtse Vecht

Dat de lokale overheid sinds het Pikmeerarrest niet meer onschendbaar is werd onlangs duidelijk bij de gemeente Stichtse Vecht. Na een dodelijk ongeluk werd de gemeente met succes strafrechtelijk vervolgd. De gemeente Stichtse Vecht moest een boete betalen van 22.500 euro waarvan 7500 euro voorwaardelijk vanwege het dodelijke ongeluk in Tienhoven. Volgens de rechtbank in Utrecht heeft de gemeente schuld aan een motorongeluk waarbij op 31 maart 2009 twee vrouwen om het leven kwamen. De rechtbank oordeelde dat de gemeente de Nieuweweg Tienhoven zo slecht heeft onderhouden dat de motor van de vrouwen onderuit ging.
 
Normen voor overheid 

‘De overheid stelt normen, dan moet het zich zelf ook aan normen houden,’ vervolgt Recourt. ‘Het is niet meer van deze tijd dat bij ernstige zaken als de ramp in Enschede, de Schipholbrand of bij gifschandalen iedereen wordt aangepakt behalve de overheid.’  
 
Ambtsmisdrijf 

Dat de Nederlandse Staat nu strafrechtelijk aansprakelijk gesteld kan worden is vrij bijzonder in de wereld, zegt Recourt. De meeste landen zijn ooit met hun staatsinrichting begonnen met het immuun maken van de overheid om ‘gijzeling’ met rechtszaken te voorkomen en hanteren dit nog steeds. Overigens gaat politieke verantwoordelijkheid nog altijd voor en waren ministers al veel langer strafrechtelijk te vervolgen. Zij zouden dan immers een ambtsmisdrijf plegen.