'Franekeradeel is een verademing'

Eduard van Zuijlen (GroenLinks) stapte dit voorjaar op als burgemeester van het Groningse Menterwolde. De bestuursstijl in de kleine gemeente stond hem niet aan. Deze week werd hij waarnemer in het Fryske Franekeradeel. 

De commissaris van de koning in Fryslân belde. En toen?

‘Daar kan ik niet alles over alles vertellen natuurlijk. Commissaris Jorritsma gaat over het waarnemerschap. Ik ben gevraagd of ik belangstelling had om tot 1 januari 2018 waarnemer te worden in Franekeradeel. Op die datum gaat de gemeente op in een fusiegemeente. De naam wordt op 16 december bekend. Een prachtig aanbod. Wat is er nu mooier dan het burgemeesterschap? Er zijn meer mensen gevraagd. Na gesprekken met de commissaris en de vertrouwenscommissie van Franekeradeel ben ik gevraagd om waarnemer te worden. Ik kan niet zeggen waarom ze op mij vielen, maar volgens mij vonden ze de redenen waarom ik dit voorjaar ben vertrokken uit Menterwolde eerder een aanbeveling dan een probleem. Dat is niet zo raar hoor. Ik heb in Menterwolde gezegd: “Het hoort niet bij een professioneel bestuurder om een kruisje te zetten als er onverantwoorde besluiten worden genomen. Ik doe niet mee aan ritselen en regelen.” Dat zegt iets over mijn persoon.’

U zei destijds in Binnenlands Bestuur dat het partij- of dorpsbelang in Menterwolde voorop stond. Is dat in Franekeradeel met zijn 17 kernen dan anders?

‘Ja, mijn eerste indruk is dat het in Franekeradeel heel anders toegaat. De dorpsraden- en verenigingen krijgen al zo’n tien jaar veel ruimte van de gemeente. Zij schrijven dorpsvisies en krijgen budget om die visies uit te voeren met een coördinator van een gemeentelijk ambtenaar. Dat gebeurt in goede harmonie. De dorpsvisies werken zo goed dat gisteravond in de raadscommissie aan de orde was dat men iets dergelijks ook voor de wijken in de stad Franeker zou willen. Het is een verademing om te ervaren dat er geen concurrentie tussen de kernen is, tussen de collegeleden of tussen de raad en het college en dat men goed samenwerkt.’

Op de gemeentesite is uw portefeuille nog maagdelijk leeg. Dat zal u bevallen, want u gelooft in een burgemeester zonder wethoudersportefeuilles. 

‘Mijn voorganger deed de herindeling en dat ga ik ook doen. Daar horen P&O en ICT als vanzelf bij. Verder natuurlijk openbare orde en veiligheid. Over andere portefeuilles hebben we nog niet gesproken. Ik vind inderdaad dat de burgemeester onafhankelijker moet zijn. Daarvoor zou overigens wel de Gemeentewet moeten worden aangepast. Als voorzitter van de gemeenteraad is hij nu al onafhankelijk, maar niet als lid van B&W. Daar ben je voorzitter mèt stemrecht. En daarmee ben je gehouden aan een coalitieakkoord en een collegeprogramma. Dat gevoel wordt versterkt doordat je, zeker in een kleine gemeente, als burgemeester ook wethoudersportefeuilles hebt.’

Is dat zo erg?

‘Je staat daarmee als burgemeester onvermijdelijk aan de kant van de coalitie en het coalitieprogramma, of je nu wilt of niet. Als er in de gemeenteraad of op de sociale media beroering ontstaat over het beleid van de coalitie, dan kan dat ook betrekking hebben op je rol als portefeuillehouder die een collegeprogramma helpt uitvoeren. En dan komt je onafhankelijkheid in gevaar. Dus pleit ik voor een burgemeester zonder wethoudersportefeuilles en zonder stemrecht in het college. Hij heeft zijn handen al vol aan zijn ‘sheriffstaken’. Een raadslid in Franekeradeel liet weten het een prachtig idee te vinden. Maar nogmaals: voor deze stap is een wetswijziging noodzakelijk.’