Opluchting

Als rechtsmens ben ik natuurlijk blij, in de eerste plaats, dat Femke Halsema is opgestapt. Ze had natuurlijk nooit gelijk, maar wist haar ongelijk met zoveel verve, charme en retorische kracht naar voren te brengen dat de jongens op rechts het toch altijd moeilijk met haar hadden. Haar opvolgster Jolande Sap heeft al aangekondigd dat zij het niet, zoals Femke Halsema, over sociaal-culturele (multiculturele) thema’s wil hebben maar over financieel-economische. Dat is al winst want GroenLinks is de afgelopen jaren op dat terrein flink wat liberaler geworden (met dank aan Femke).

Maar de schrik sloeg mij even om mijn rechtse hart toen Sap direct begon over samenwerking op links. Dat schrikbeeld doemde deze zomer ook enkele keren op, maar dan was daar altijd Job Cohen die de rechtsmens weer schaterlachend achterover in zijn fauteuil liet zakken. Halsema of Roemer hadden het onderwerp nog niet ter sprake gebracht of onze Job zei dat hij dan ook wilde dat D66 zou meedoen. En dan wist je al dat Pechtold in het volgende Journaal bekend zou maken dat hij daar niets voor voelde. Waarna je er weer een paar weken niets over hoorde.

Ook nu is de schrik alweer snel verdwenen. D66 en SP hebben direct al laten weten niet op de avances van Jolande Sap te willen ingaan en de PvdA reageert zeer terughoudend. Voorzitster Ploumen zei in een interview met Trouw wat onaangenaam verrast te zijn door het aandringen van GroenLinks en sprak niet meer dan de hoop uit dat PvdA en GroenLinks bij volgende Kamerverkiezingen met een gezamenlijk manifest naar buiten zullen treden. (En dat zal niet gebeuren, want zodra de PvdA een dergelijke samenwerking aangaat loopt de ene helft van de achterban over naar de SP en de andere helft naar GroenLinks of D66).

Die volgende Kamerverkiezingen zullen naar het zich nu laat aanzien in 2014 plaatsvinden omdat dit kabinet de rit waarschijnlijk gewoon gaat uitzitten. Want behalve over de blijvende verdeeldheid op links is er ook opluchting over de aanhoudende eensgezindheid op rechts. De door de PVV gedoogde coalitie van CDA en VVD stond deze week wel voor het eerst voor een serieuze krachtproef. Een btw-verhoging op de podiumkunsten van 6 naar 19 procent per 1 januari volgend jaar dreigde te stranden in de Eerste Kamer. De PVV hield strak vast aan deze afspraak uit het gedoogakkoord, terwijl de spraakmakers uit de kunstwereld genoeg verzet tegen de plannen wisten te mobiliseren om de politiek aan het wankelen te brengen. De PvdA nam het initiatief tot een motie die de verhoging van de prijs van theaterkaartjes wilde verijdelen, en zinspeelde zelfs op het wegstemmen van het gehele Belastingplan (waar deze btw-verhoging een onderdeel van was). Dat zou overigens betekend hebben dat ook de lastenverlichting die bedoeld was om de oplopende zorgkosten te compenseren, niet zou zijn doorgegaan. VVD en CDA wilden de btw-verhoging uitstellen tot 1 september 2011.

Uiteindelijk heeft staatssecretaris Frans Weekers (VVD) een compromis met de Eerste Kamer weten te bereiken. De verhoging wordt pas aan het begin van het nieuwe seizoen, op 1 juli 2011, ingevoerd. Het kabinet tevreden want dat kan een besparing van 90 miljoen euro per jaar boeken en Wilders tevreden omdat uitstel geen afstel is: ‘Het belangrijkste is dat de btw-verhoging er wel definitief komt’(Wilders).

Maar belangrijker nog dan dit compromis op zich is de gedachte die eruit spreekt, en die is dat CDA/VVD en PVV de zaken over en weer niet op de spits hebben willen drijven en elkaar ter wille hebben willen zijn. Het incident in de Eerste Kamer heeft vooralsnog vooral duidelijk gemaakt hoe belangrijk het is voor het voortbestaan en succes van dit kabinet – bij zoveel blinkende oppositionele tanden – dat CDA, VVD en PVV na 2 maart ook in de Eerste Kamer een meerderheid weten te bemachtigen. Rutte heeft al gezegd dat het hem niet uitmaakt – of we nu op de VVD, CDA of PVV stemmen, als we zijn club op 23 mei maar aan 38 Senaatszetels helpen.

Bart Jan Spruyt