Scenariodenken in Haarlemmermeer

Geen stip op de horizon, geen blauwdrukken en geen in beton gegoten beleid tot het jaar 2030 of verder. De gemeente Haarlemmermeer doet er niet meer aan. Scenariodenken is wat de klok slaat.

Waan van de dag

Het programma Toekomsten voor Haarlemmermeer moet het strategisch vermogen van college, ambtelijk apparaat en de gemeenteraad versterken. ‘De toekomst laat zich immers niet voorspellen, maar je moet wel kunnen handelen’, stelt wethouder Steffe Bak (openbare ruimte, sociale zaken en welzijn, CDA). Daarnaast wil Haarlemmermeer zich minder laten leiden door de waan van de dag.

Andere toekomst

En dus worden burgemeester, wethouders, ambtenaren van Haarlemmermeer – en in mindere mate raadsleden − getraind. In nadenken over wat er de komende jaren op de gemeente afkomt, maar vooral in hoe ontwikkelingen in de samenleving kunnen uitpakken. En: hoe te handelen als plannen of besluiten anders uitpakken dan van tevoren bedacht, wat te doen als de toekomst een andere is dan ‘verwacht’.

Mantelzorgers

Om een concreet voorbeeld te noemen: wat betekent het als er toch niet zo veel mantelzorgers de handen uit de mouwen willen steken als het kabinet bij de decentralisatie van de langdurige zorg nu aanneemt en er zijn over te hevelen budget op baseert. Hoe ziet de samenleving er dan uit en vooral: wat kun je als gemeente doen om tijdig bij te sturen?

Bijsturen

‘Het is niet onmogelijk dat we er over twee of drie jaar achterkomen dat het een aanname is geweest die niet klopt. Dan zitten we wel met die sterk verminderde budgetten. Als bestuur en organisatie moeten we er nu al over nadenken: als dát nou gebeurt, wat voor stappen moet je dan nemen om bij te sturen, om het niet uit de rails te laten lopen’, aldus Bak.

Beter handelen

‘Strategisch vermogen moet uiteindelijk tot uitdrukking komen in beter handelen. Het moet leiden tot rijkere alternatieven en tot meer bezonnen besluitvorming’, verduidelijkt bestuurskundige Roel in ’t Veld. Hij heeft het programma ter versterking van het strategisch vermogen van Haarlemmermeer samengesteld, mede op basis van vele gesprekken binnen en buiten het gemeentehuis.

Onzekerheid

‘Het idee van omgaan met onzekerheid, in plaats van het uitbannen ervan, is een onderdeel van het strategisch vermogen. Dat betekent niet dat een bestuurder machteloos wordt, of niets meer kan, maar dat een bestuurder bij alles wat hij doet rekening houdt met meer dan één toekomst. Die een bestuurder voor een deel wel, maar voor een belangrijk deel ook niet kan beïnvloeden.’  Dat betekent niet dat de gemeente Haarlemmermeer zonder kompas vaart en pas in actie komt als er iets misgaat. Wél moet van tevoren worden bedacht hoe kan worden gehandeld als de resultaten van ingezet beleid anders uitpakken, om wat voor reden dan ook.

Toekomstverkenningen

Drie onderwerpen zijn uitgekozen om de eerste fase van het scenariodenken in praktijk te brengen: het sociale domein (de sociale sfeer), participatie en cohesie (zeg maar: de toekomst van de democratie) en watergovernance. Belangrijk onderdeel en resultaat van het programma zijn de zogeheten toekomstverkenningen. In teams van ambtenaren, bestuurders en externe stakeholders zijn op de drie terreinen mogelijke toekomsten in kaart gebracht. Het heeft ideeën opgeleverd over wenselijke en onwenselijke toekomsten. De verkenningen vormen de basis voor de uiteindelijke scenario’s over duurzame toekomsten voor Haarlemmermeer die eind dit jaar klaar moeten zijn.

Lees het hele artikel in BB nr. 20