Nooit meer weg uit Fryslân

Arno Brok, afgelopen 10 jaar beste bestuurder

Voor de Friese commissaris hoefde het allemaal niet zo. ‘Maar mijn woordvoerder zei: “Het is verstandig en p assend om te gaan”, dus dan doen we dat’, zegt Arno Brok over de oeuvreprijs ‘Tien jaar beste bestuurder’ die hij vorige week in het Brabantse Helmond kreeg uitgereikt. Eigenlijk komt die prijs erop neer dat Brok de afgelopen tien jaar ‘s lands beste bestuurder is geweest.

Brok gegeneerd: ‘Ik wist eerlijk gezegd niet waar die loftuitingen vandaan komen. Ik vroeg en vraag mij nog steeds af of ik de aangewezen persoon ben voor die prijs. Ik ben er toch te jong voor? Eigenlijk behoor je zo’n prijs niet op mijn leeftijd, ik ben 50, te ontvangen. Die kun je beter geven aan iemand die met pensioen gaat en wat heeft neergezet. Ik moet mij nog twintig jaar bewijzen en ik vertel u hierbij vast: in die twintig jaar ga ik nog heel veel fouten maken.’

Bescheidenheid siert de mens. Zo kent Ester Weststeijn, voormalig adviseur bij het bestuurscentrum van Dordrecht en toekomstig burgemeester van het Gelderse Rozendaal, haar oude burgemeester. Maar ze hoeft niet lang na te denken over haar bestuurlijke voorbeeld. ‘Dat is Arno Brok. Hij kan met een kwinkslag of zelfs alleen met een glimlach de angel uit een verhit raadsdebat halen. Hij is een voorbeeld voor hoe je een raadsvergadering schijnbaar moeiteloos in goede banen leidt.’

De oud-burgemeester en huidig commissaris in Friesland is voor de tweede keer gegeneerd: ‘De gemeenteraad in Dordrecht was niet zo gepolariseerd hoor, wel af en toe uitgesproken. Dan is het zaak dat je een beetje probeert een goede sfeer te houden. Het is voor iedere voorzitter dé uitdaging om met een soort grap of een relativering, dat is denk misschien wel belangrijker dan humor, de tegenstellingen te overbruggen.’

Oude stempel
Brok is volgens het Utrechtse adviesbureau Necker van Naem inderdaad een ideale voorzitter omdat hij ‘daadkrachtig, betrokken en communicatief’ is. Maar dat laatste dan toch wel op zijn eigen ‘klassieke’ manier. Arno Brok is namelijk een man van de oude stempel. Zoals bestuurder van het jaar 2011, thans waarnemend burgemeester van Amstelveen, Bas Eenhoorn (72) onmiddellijk je en jij zegt en dat ook graag terughoort, zo zal Brok nooit tutoyeren. Niet in het gemeentehuis, niet in het provinciehuis en niet op werkbezoek in de provincie.

Brok, lachend: ‘U bent vrij om mij te tutoyeren hoor. Ik loop niet weg en ik gooi de hoorn niet op de haak. Maar ik ben wel een beetje van de functionele distantie, dat klopt. Het ambt vraagt daarom. Men hoeft niet zozeer respect te tonen voor mij als mens, maar ik hecht wel aan respect voor het ambt dat ik probeer in te kleuren. Dan vind ik het plezieriger als er in beginsel wat distantie is en er gewoon niet wordt getutoyeerd. Maar als mensen liever jij zeggen, dan zijn ze van harte welkom, als ik maar geen jij hoef terug te zeggen.’

Gelukkig heeft commissaris Brok de Friese taal mee. ‘Mijn eerste taal is het Fries. Ik spreek het denk ik 90 procent van de tijd’, zegt de van oorsprong Leerdammer wiens ouders uit Brabant kwamen. Hij noemt zichzelf niet voor niets een adoptie Fries. ‘In de Friese taal tutoyeer je eigenlijk niet. Je zegt altijd jo; dat betekent u. Jij zeggen, do sizze, is in eerste instantie zeker niet het gebruik. Bovendien gebruik je in het Fries heel veel de derde persoon. Je zegt niet je of u tegen je moeder, maar je zegt hat mem - heeft moeder. Dat geldt ook voor de burgemeester, hat boargemaster, of de commissaris’, zegt de kommissaris fan ‘e kening yn Fryslân.

Broks voorganger John Jorritsma is geboren in Bolsward, maar zijn eerste taal was niet het Fries. Voor Arno Brok lijkt het Fries een bevrijding van het Nederlands. Commissaris Brok: ‘Toen ik op mijn twintigste in Friesland ging wonen, besloot ik om het Fries te leren. Als je ergens gaat wonen, dan moet je je, vind ik, de taal en de cultuur van de omgeving eigen maken. Het is echt de taal van mijn hart geworden. Het idioom en de expressiviteit van het Fries zijn veel sterker dan het Nederlands. De taal verdient het om door mij als commissaris en ambassadeur van Friesland als de sterkst groeiende economie van het noorden als eerste taal gebruikt te worden. Ook omdat Friezen tamelijk schuchter zijn in het gebruik ervan, terwijl iedereen die wat langer in Friesland woont de taal kan verstaan. Ze doen de taal en de identiteit ermee tekort. Ik spreek het overal in Friesland, en je ziet dat Friestaligen die geneigd zijn om Nederlands te spreken nu meer Fries spreken.’

Hondje
In zijn installatietoespraak, bijna twee jaar geleden, zei Brok in het Fries dat de felicitaties en de hoge verwachtingen in de provincie hem terugvoerden naar zijn jonge jaren, toen hij en zijn zus een hondje kregen. Dat was een feest, zei hij, maar de jubelstemming sloeg rap om toen bleek dat ze ‘voor dat kreng moesten zorgen’.

Commissaris Brok zei te hopen dat de vreugde in Friesland van langere duur zou zijn. Brok: ‘Het gevaar bestaat dat mensen verwachten dat je de draad gewoon weer oppakt als je terugkeert naar de provincie die je dierbaar is. Maar ik kwam niet terug als wethouder of als burgemeester. Ik ben teruggekomen als commissaris van de koning. Ik ben wel hetzelfde mens als in 1998 toen ik wethouder in Leeuwarden werd, maar mijn functie is nu anders en ik ben twintig jaar ouder. Geef mij de tijd.’ En nu, bijna twee jaar later? ‘Ik mag nog steeds heel veel warmte ontvangen. Warmte is een goed woord. Ik heb het geweldig gehad in Dordrecht, maar ik ben oprecht dankbaar dat ik weer thuis mag zijn. Zo voel ik dat. Ik ga nooit meer weg uit Friesland, nooit meer.’

CV
Arno Brok (Leerdam, 1968) studeerde bestuurskunde in Leeuwarden en Enschede. Na zijn studie werkte hij als ambtenaar voor de provincie Flevoland en daarna in de provincie Overijssel. Van 1994 tot 2002 was hij raadslid voor de VVD in Leeuwarden. Van 1998 tot 2003 was Brok er wethouder. In 2003 werd Arno Brok burgemeester van Sneek en in 2010 burgemeester van Dordrecht. In maart 2017 werd hij commissaris van de koning in Friesland.