Niet terug naar Den Haag

Burgers lopen er niet warm voor. Zij laten zich niet voor de gek houden, net zo min als gemeenteraden. Slechts zes gemeenteraden besloten tot een referendum, toen de direct gekozen burgemeester nog in het verschiet lag. Nadat de direct gekozen burgemeester in de Eerste Kamer was gesneuveld, vroegen alleen Utrecht (vorig jaar) en Eindhoven (komende woensdag) de burgers om een keuze te maken uit de twee geselecteerde kandidaten. Bij de rest heeft de gemeenteraad afgezien van een referendum, deels omdat men het liefst zelf uitmaakt wie burgemeester wordt, deels omdat men weinig waarde zag in het burgemeestersreferendum.

Wie deze cijfers op zich laat inwerken, begrijpt de analyse van de Nijmeegse burgemeester en oud-minister voor Bestuurlijke Vernieuwing Thom de Graaf dat Nederland behoudzuchtig is. Bestuurders en raadsleden staan niet graag de macht af aan burgers.

Het afschaffen van het referendum hoeft geen afbreuk te doen aan de legitimatie van de burgemeesterskeuze van de gemeenteraad. Die legitimatie loopt wel schade op als Den Haag, uit verdeel- en heersbehoefte, zich weer meer gaat bemoeien met de keuze van de burgemeester. Suggesties dat Den Haag uitmaakt welke kleur de burgemeester van stad x of y heeft, zijn schadelijk voor het landelijk en het lokaal bestuur.

De minister wil het aantal vrouwelijke en allochtone burgemeesters vergroten. Ze miskent daarmee de eigen verantwoordelijkheid en legitimatie van het lokaal bestuur. Terug naar de tijden dat de minister van Binnenlandse Zaken ingrijpt in de lokale keuze is onwenselijk. Zo’n ingreep om landelijke machtspolitieke redenen is strijdig met het regeerakkoord en het wettelijke aanbevelingsrecht van de gemeenteraad. Een minister die de eigen verantwoordelijkheid van gemeenten prijst, doet er verstandig aan elke suggestie dat Den Haag uitmaakt, tegen te spreken. Minder Den Haag is het parool, ook en vooral bij burgemeestersbenoemingen.

Henk Bouwmans