Lokale bestuurders dupe van toegenomen corruptie

Voor het tweede jaar op rij scoort Nederland lager op de anticorruptie-index van Transparency International dan het jaar ervoor. Ons land zet daarmee de dalende trend voort die al langer bezig is en boekt opnieuw een diepterecord. Vooral de ondermijnende invloed van criminelen is een probleem, maar de corruptiewaakhond noemt ook netwerkcorruptie (vriendjespolitiek) en het gemak waarmee Nederlandse politici lobbyist worden als pijnpunt.

Nog wel in top 10

De dalende trend baart zorgen, stelt directeur Lousewies van der Laan van Transparency International Nederland. Ook in andere landen gaat de strijd tegen corruptie wat achteruit. Nederland blijft overigens met een score van 79 nog in de top tien staan.

Vergeleken met andere West-Europese landen heeft Nederland wel weer weinig regels als het gaat om de invloed van lobbyisten op de politiek. ‘In Nederland is het de gewoonste zaak van de wereld dat politici lobbyist worden, of andersom, en dan vaak ook nog met activiteiten op hetzelfde terrein. Deze cultuur maakt Nederland buitengewoon gevoelig voor vormen van vriendjespolitiek binnen een bestuurlijke incrowd’, aldus Van der Laan. Dat is slecht voor het vertrouwen in de politiek, en deze vorm van netwerkcorruptie is mogelijk deels de oorzaak ‘van het politieke onbehagen dat Nederland al lange tijd in haar greep heeft’.

Druk op bestuurders

Een andere reden dat de score achteruitgaat is de druk die de georganiseerde criminaliteit uitoefent op rechters, officieren van justitie, bestuurders en journalisten. ‘De vrees bestaat dat instituties die de regels handhaven daardoor op termijn zullen verzwakken.’ De invloed van criminelen is al langer een probleem in Nederland, aldus de corruptiewaakhond. ‘In 2023 gaf een recordaantal rechters, officieren van justitie en advocaten aan te zijn bedreigd en geïntimideerd.’

Vooral lokale bestuurders voelen ook de gevolgen van tegenstellingen in de samenleving. ‘Zo waren er in 2023 minder mensen met de ambitie om burgemeester te worden, een functie waarin bestuurders steeds vaker persoonlijk worden aangesproken door mensen die het niet eens zijn met beleid.’