Participatieverordening van betekenis

Gemeente Rijswijk heeft een nieuwe participatieverordening. De gemeenteraad stelde deze 26 maart 2024 unaniem vast. In de verordening leggen raad en college afspraken vast over de betrokkenheid van inwoners bij het lokale beleid. Necker ondersteunde de gemeente Rijswijk bij het opstellen ervan. Met de verordening anticipeert Rijswijk op het voorstel Wet versterking participatie op decentraal niveau, dat momenteel voorligt bij de Eerste Kamer en dat gemeentes verplicht om een participatieverordening op te stellen. Eerder hielp Necker de gemeente Ommen bij het opstellen van een participatiekader en –verordening. 

Participatief proces

Een participatieverordening kan een belangrijk juridisch anker zijn voor goede participatie. Tenminste, als de uitgangspunten goed aansluiten bij de gemeente. En als de raad, het college en de organisatie deze uitgangspunten ook echt doorleven. Dat lukt niet als je de gemeentenaam invult in een modelverordening. Maar wel als je een participatief proces doorloopt waarin de principes van goede participatie meteen worden toepast. Zo ontstaat een participatieverordening van betekenis.  

"Ik ben blij met onze nieuwe participatieverordening. Tijdens de raadsbehandeling waren er vanuit meerdere fracties complimenten voor de manier waarop de verordening is opgesteld: het was een samenwerking tussen Rijswijkers, de gemeenteraad en het college van B&W. Gedurende het proces van totstandkoming hebben we goede gesprekken gevoerd over participatie; niet incident gedreven maar echt over principes en uitgangspunten. Wat vinden we belangrijk aan participatie en wanneer is participatie geslaagd? Ik verwacht dat de verordening en de uitwerking hiervan in het nieuwe participatiebeleid ons de komende tijd helpen om dit goede, fundamentele gesprek te blijven voeren.", aldus wethouder Armand van de Laar, portefeuillehouder participatie binnen het Rijswijkse college van burgemeester en wethouders.

Vier stappen

Necker heeft een aanbod ontwikkeld waarmee iedere gemeente in Nederland zo’n participatieverordening kan krijgen; met het initiatief bij raad en/of college en in samenwerking met inwoners. In Rijswijk deden we dat in vier stappen: 

1. Wat is er al?

Het traject begon met: inventariseren wat Rijswijk al had aan participatiebeleid en -handvatten. Geen uitgebreid evaluatieonderzoek, maar een quick scan. Ook maakten we samen keuzes over het proces: wanneer betrek je de werkgroep en wanneer de hele raad? Zo houden we rekening met de gebruikelijke werkwijze en actualiteit in Rijswijk

2. Ken je inwoners!

De samenleving betrekken bij het opstellen van de participatieverordening: dat is het idee van de flitspeiling onder inwoners. Want wie weet er nou beter hoe zij betrokken wil worden dan de samenleving zelf? In een flitspeiling van vijftien vragen konden de inwoners van Rijswijk aangeven op welke manier zij willen participeren. Er waren algemene vragen over betrokkenheid, vragen over lokale vraagstukken en een aantal dilemma’s. 286 inwoners vulden de vragenlijst in. Dit bood gemeenteraad en college van B&W inzicht in de participatiewensen van Rijswijkers.

3. In gesprek

Vervolgens organiseerden we een workshop voor de gehele gemeenteraad. Ook de portefeuillehouder vanuit het college van B&W en betrokken ambtenaren waren aanwezig. Deze interactieve workshop was bedoeld om inzicht te krijgen in de (gewenste) rol van de gemeenteraad met betrekking tot participatie. Aan de hand van prikkelende dilemma’s bespraken we ook de manier waarop zij die rol betekenisvol kunnen invullen, met het oog op de participatieverordening. Na afloop gaven raadsleden, de verantwoordelijk wethouder en ambtenaren aan blij te zijn met het fundamentele gesprek over participatie. Ook presenteerden we de resultaten van de flitspeiling en bespraken we de herkenbaarheid én lessen voor het contact met inwoners. Met een tas vol bagage gingen we huiswaarts om de Rijswijkse participatieverordening in de grondverf te zetten.

4. De verordening

De laatste stap betrof het schrijven van een participatieverordening die aansluit bij de wensen en cultuur van de gemeente. Deze wordt in concept voorgelegd aan een vertegenwoordiging van de gemeenteraad. Tijdens de bijeenkomst nemen we de hele participatieverordening met elkaar door en maken we direct de gewenste aanpassingen. Ook hebben we in dit stadium een werksessie met het gehele college van B&W gefaciliteerd waarin de gevolgen van de principes en uitgangspunten van de verordening op alle portefeuilles zijn besproken. Dit maakt dat de verordening niet alleen van de portefeuillehouder is, maar van het gehele college.

De volgende stap: opstellen van beleid

Inmiddels heeft de gemeente Rijswijk ons ook gevraagd om te ondersteunen bij de volgende stap, namelijk het opstellen van participatiebeleid én communicatiebeleid. Een mooi vervolg, waar onze interim-participatieadviseurs hun expertise graag voor inzetten.