Woningsluiting mogelijk na geweld

Het gooien van explosieven, beschietingen en andere vormen van ernstig geweld die de openbare orde verstoren rond een woning zijn straks een grondslag voor burgemeesters om die woning te sluiten. Dat blijkt uit een wetsvoorstel van minister Grapperhaus voor zijn anti-ondermijningsaanpak.

Ook sluitingsbevoegdheid bij wapenvondst
Deze bevoegdheid voor burgemeesters geldt ook als er wapens in de woning worden aangetroffen. Deze aanvullende maatregelen moeten een steun in de rug zijn voor de lokale overheid, schrijft de minister. Buurtbewoners en mensen die in de wijk werken of hun kinderen er naar school brengen, voelen zich onveilig en zijn bang voor herhaling, aldus de minister. ‘Zij krijgen direct met het geweld te maken dat een grote druk legt op het openbare leven.’

Huidige mogelijkheden ‘te beperkt’
In zo’n geval moet de burgemeester kunnen optreden en de openbare orde herstellen, maar de huidige, wettelijke mogelijkheden bij woningen zijn daarvoor te beperkt. Nu mag de burgemeester een woning sluiten als rond de woning verstoring van de openbare orde plaatsvindt door gedrag in de woning, maar die bevoegdheid blijkt juridisch niet toereikend bij het aantreffen van een wapen of ernstig geweld. In het laatste geval zou dit geweld zich regelmatig en langdurig moeten voordoen.

Onteigenen
Naast het aanvullen van de sluitingsbevoegdheid van de burgemeester op grond van artikel 174a van de Gemeentewet past het wetsvoorstel ook enkele wetsbepalingen aan die in verband staan met de sluitingsbevoegdheid en ‘waarvan het wenselijk is dat zij daarmee gelijke tred houden in geval de sluitingsbevoegdheid wordt uitgebreid’, blijkt uit de memorie van toelichting. Het gaat hierbij om de bevoegdheid van verhuurders buitengerechtelijk te ontbinden en de bevoegdheid om, als gebruiks- en beheersmaatregelen van het gemeentebestuur uiteindelijk niets uithalen, te onteigenen.

Omissies herstellen
De minister stelt wijzigingen voor om die bevoegdheden in de pas te laten lopen met de uitbreiding van artikel 174a van de Gemeentewet. Grapperhaus schrijft dat soortgelijke wijzigingen abusievelijk niet zijn doorgevoerd toen per 1 januari 2019 de bevoegdheid van de burgemeester is verruimd om op grond van artikel 13b van de Opiumwet een last onder bestuursdwang op te leggen, indien ergens voorwerpen of stoffen aanwezig zijn die zijn bestemd voor onder meer de productie van harddrugs of grootschalige of bedrijfsmatige illegale hennepteelt. De minister wil die ‘omissies’ herstellen.

Totaalpakket moet evenredig zijn
De burgemeester bepaalt de duur van de sluiting van de woning. Als sprake is van ernstige vrees voor herhaling of verstoring van de openbare orde kan hij besluiten de duur van de sluiting tot een door hem te bepalen tijdstip verlengen. Met dit wetsvoorstel wordt een combinatie van maatregelen niet uitgesloten, merkt de minister op, zoals een sluitingsmaatregel en cameratoezicht of gebiedsverbod rond de gesloten woning. Dit hangt af van het concrete geval en specifieke vereisten die gelden voor het gebruik van de bevoegdheid waarmee de sluitingsmaatregel wordt gecombineerd. Bovendien moet het totaalpakket wel evenredig zijn.

Beschoten pand
De bevoegdheid zou een welkome aanvulling kunnen zijn voor de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema. Zij werd afgelopen week teruggefloten door de rechtbank vanwege het opleggen van een sluiting voor onbepaalde tijd. De eigenaar van een schoonmaakbedrijf in de Amsterdamse wijk Slotervaart dat vorig jaar augustus tientallen malen vanuit een AK47 werd beschoten en waar aan de achterzijde een op scherp staande handgranaat werd aangetroffen was het oneens met haar besluit het pand voor onbepaalde tijd sluiten. Een ander pand in hetzelfde blok was die week ook al beschoten.

Disproportioneel
De eigenaar vond de sluiting disproportioneel en onvoldoende gemotiveerd door de gemeente, meldt AT5. Hij noemde de sluiting ‘een inperking van zijn recht op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer’. Volgens Halsema had het incident een grote impact op de openbare orde en het veiligheidsgevoel en zou er risico op herhaling zijn, aangezien de eigenaar een bekende van de politie is. Ook zou in een ander pand van de man een hennepplantage zijn gevonden. Een minder vergaand middel zou volgens Halsema indruisen tegen de noodzaak om onmiddellijk en effectief op te treden.

Sluiting niet langer dan strikt noodzakelijk
Volgens de rechtbank moet een burgemeester weliswaar slagvaardig kunnen optreden en was er een verhoogd risico op nieuwe incidenten, maar moet er een redelijke verhouding bestaan tussen het tegengaan van een nieuwe verstoring van de openbare orde en het belang van de eigenaar. Een sluiting mag daarom niet langer dan strikt noodzakelijk duren. Een sluiting van één maand vindt de rechtbank redelijker.

Niet rechtmatig
Verder had de gemeente het besluit op het sluitings- en heropeningsbeleid gebaseerd, maar daarin wordt verwezen naar de Opiumwet. En omdat er geen drugs in het spel lijken te zijn en het beleid over ‘publiektoegankelijke ruimtes’ gaat, is sluiting hier ‘niet rechtmatig’. De gemeente Amsterdam moet de eigenaar nu 25.000 euro betalen voor de kosten van een elders gehuurde ruimte en 2000 euro proceskosten.

Het wetsvoorstel van Grapperhaus gaat nu eerst in consultatie, waarna het zal worden behandeld in de Tweede Kamer.