Hans Boutellier: ‘Rutte is vleesgeworden pragmacratie’

In korte minicolleges van ongeveer 8 minuten bespreken hoogleraren bestuurskunde uit Nederland en Vlaanderen wat de corona-crisis betekent voor de bestuurswetenschap en omgekeerd wat de bestuurswetenschap betekent voor het begrip van de crisis en voor handelingsgevolgen. Het betreft een initiatief van de Vereniging voor Bestuurskunde (VB).

Hans Boutellier, bijzonder hoogleraar Polarisatie en maatschappelijke veerkracht bij Bestuurswetenschappen aan de VU en voormalig directeur van het Verwey Jonker instituut, plaatst de corona-crisis in maatschappelijk perspectief. Onze samenleving heeft zich na grote transities – neoliberalisme, netwerksamenleving, digitalisering – ontwikkeld tot een samenleving waarin ‘improviserend pragmatisme’ de boventoon voert. In plaats van ons te laten leiden door grote ideologieën of verhalen, laten we ons leiden door concrete problemen en handelen we naar bevind van zaken. We willen bovendien zekerheid en veiligheid bieden, en we doen dat effectief en efficiënt. In de beginfase van de corona-crisis heeft dat goed gewerkt: we ‘sturen op zicht’, zoals minister-president Rutte dat noemde, en we pakken het probleem nauwgezet aan, sterk leunend op de medische wetenschap. ‘Onze premier kun je beschouwen als een soort vleesgeworden pragmacratie’, aldus Boutellier. ‘Ik doe hem daar helemaal geen onrecht mee aan. Ik denk dat hij dat zelfs tot op zekere hoogte zal willen onderschrijven.’

Maar in de herstelfase gaat dat improviserende pragmatisme zich volgens Boutellier wreken. Hij voorziet een politisering ontstaan rondom de sociaal economische schade die de corona-crisis veroorzaakt, een sociaal-economische strijd over wie de rekening van deze crisis gaat betalen. Een strijd die volgens hem met name wordt aangevoerd door populistische partijen die een zondebok zoeken. ‘Dat is geen wenkend perspectief.’ Boutellier ziet meer in re-ideologisering en krachtige mobiliserende verhalen rond bijvoorbeeld duurzaamheid en gelijkheid, thema’s waaraan zingeving en bezieling te ontlenen is.