Meten met twee maten

Ondanks de opgelegde geheimhouding verscheen de berichtgeving vrijwel meteen op Facebook, waardoor de geheimhouding werd geschonden. Vrijwel tegelijkertijd deelde premier Rutte mee dat geen actie zou worden ondernomen vanwege het lekken van de Miljoenennota en daarbij behorende stukken. Collega-minister Melanie Schultz had op strafrechtelijk onderzoek aangedrongen, maar de premier deelde mee dat een dergelijk onderzoek waarschijnlijk weinig kans van slagen zou hebben, waardoor er van wordt afgezien.

Buiten Prinsjesdag om worden na de reguliere vergadering van de ministerraad allerlei voornemens en besluiten van het kabinet gepresenteerd, waarbij de nadruk ligt op het zegenrijke karakter van die besluiten. De precieze teksten van de wetsvoorstellen worden niet bekend­gemaakt omdat de Raad van State er nog naar moet kijken, maar vaak doen binnen enkele dagen die voorstellen de ronde, zodat de niet-openbare stukken vrijwel meteen op straat liggen.

Het heeft er ondertussen alle schijn van dat hier in toenemende mate met twee maten wordt gemeten. Sinds enige tijd worden op decentraal niveau schendingen van de geheimhouding actief aangepakt door het Openbaar Ministerie (OM), al dan niet op aangifte van de burgemeester. Op nationaal niveau is het lekken van informatie aan de orde van de dag en bestaat weinig animo om hier echt werk van te maken. Een aantal jaren geleden was er een duidelijke en bekennende verdachte, maar ook toen werd het geheel op zijn beloop gelaten. In 2009 lekte namelijk Paul Tang (PvdA) de Miljoenennota naar RTL-Nieuws. Tang viel meteen door de mand, omdat Geen Stijl ontdekte dat op de gelekte papieren het watermerk van de PvdA-fractie stond. Het Kamerlid werd door zijn fractie voor een maand geschorst. Er werd een gewichtige onderzoekscommissie ingesteld die moest bekijken of er een strafrechtelijke vervolging moest worden ingesteld. Deze commissie constateerde dat er evident sprake was van een strafbaar feit, dat de verdachte had bekend, maar de commissie kwam tot de nogal verbijsterende conclusie dat vanwege de complexiteit van het strafrechtelijke vervolgingsinstrumentarium van verdere strafrechtelijke activiteit zou moeten worden afgezien. Paul Tang ontsprong derhalve op uiterst merkwaardige gronden de dans.

Ondertussen staat de politieke leiding van het OM toe dat aan de vervolging van decentrale schendingen van de geheimhouding stevig handen en voeten wordt gegeven. In de meeste gevallen ligt de dader op het kerkhof, maar als men beet heeft, volgt er een veroordeling. Het raadslid Hans Smolders, de vroegere chauffeur van Pim Fortuyn, werd veroordeeld tot een geldboete. In de casus Jos van Rey en Ricardo Offermans was er bijvangst uit een telefoontap, hetgeen heeft geleid tot een veroordeling van Offermans, terwijl de casus-Van Rey nog loopt.

Deze steeds toenemende kloof tussen de nationale en de decentrale praktijk doet afbreuk aan de geloofwaardigheid van het vervolgingsbeleid. Menig advocaat brengt in lopende procedures naar voren dat de nationale overheid eerst maar eens de hand in eigen boezem moet steken. Laconieke mededelingen, zoals die van premier Rutte, hebben tot gevolg dat burgemeesters die aangifte doen vanwege serieuze schendingen van de geheimhouding in hun hemd worden gezet. Het wordt tijd dat de minister van Justitie eens met de vuist op tafel gaat slaan, de minister-president aanspreekt en wat meer eenheid gaat brengen in het vervolgingsbeleid.