Alleen maar verliezers

Integriteitskwesties genoeg de afgelopen jaren in bestuurlijk Nederland. Van serieuze witwasserij en omkoping tot overspel en bevoordeling van familie. 

In zijn boek De verdwenen wethouder en de gevallen burgemeester zet Christiaan Kooman, oud BING-onderzoeker en nu één van de Partners in Integriteit, 34 integriteitskwesties op een rij. Smakelijke, maar ook ontluisterende verhalen, die vaak alleen maar verliezers kennen. Het aanhouden van een eigen bedrijf na de overstap naar het openbaar bestuur is een risicofactor. Ondernemers zitten immers al snel in een old boys network en corruptie kan een uitvloeisel zijn van belangenverstrengeling. Zelf iemand aanwijzen om jouw bedrijf over te nemen noemt Kooman een papieren constructie.

Een wijze les voor alle politieke nieuwkomers, zoals Forum voor Democratie. Uit een inventarisatie van NRC Handelsblad blijkt dat onder hun 86 Statenleden veel ondernemers zijn. Screening van Statenleden is geen usance en het is maar de vraag hoe goed de partij dat zelf heeft gedaan. Als Forum gedeputeerden moet leveren, zal er sowieso een terdege screening plaatsvinden, zoals uiteraard bij gedeputeerden van alle partijen in alle provincies. De handleiding Basisscan integriteit voor kandidaat-bestuurders biedt uitkomst. Deze risicoanalyse is in de provincie uitvoerbaar door een commissie, de CdK of een extern bureau.

De laatste optie lijkt na recente kwesties rond geheimhouding te prefereren. Toch liggen integriteitsonderzoeken van deze bureaus ook onder vuur. De Nijmeegse hoogleraar bestuurskunde Michiel de Vries bekeek 47 integriteitsrapporten en oordeelt dat bureaus in driekwart van de gevallen onterecht concluderen dat een bestuurder niet integer handelde. Recent deed hij nog een contra-expertise van een BING-rapport over Raf Daenen, oud-wethouder van Oirschot.

Volgens BING zou hij op oneigenlijke manier in aanmerking komen voor wachtgeld. De Vries oordeelt dat de conclusies van BING niet in lijn zijn met wat in het feitenrelaas staat. De ophef kostte Daenen het wethouderschap van Son en Breugel en, o, ironie: Oirschot moet hem nu langer wachtgeld betalen. Opnieuw een kwestie met louter verliezers.