Leeswijzer bij uitspraak van Rey

De Roermondse gemeenteraad heeft vorige week bij de uitspraak van de rechtbank Rotterdam in de zaak van Rey stilgestaan. Ook al hebben zowel het OM als Van Rey hoger beroep aangetekend. Waarmee de kwestie overigens nog langer gaat duren, nog meer stof zal doen opwaaien en vast ook extra stof tot nadenken gaat opleveren. 

De coalitiepartijen in de raad willen dat Van Rey vertrekt. Maar hij houdt vast aan zijn bekendste mantra: ‘Ik loop niet weg’. En wegsturen kan niet, uiteindelijk beslist de kiezer.

Mij boeit de uitspraak vooral omdat ik zie dat deze spraakmakende jurisprudentie organisaties verder kan helpen om een sterker integriteitsbeleid te voeren. Wat is wel en niet toelaatbaar? De rechtbank heeft behoorlijk nauwkeurig op de verschillende aspecten van de strafzaak ingezoomd. Zowel de actieve als passieve betrokkenen van omkoping en corruptie zijn de revue gepasseerd. Met regelmatig zeer duidelijke taal. ‘Gerommel, poppenkast, grens overschreden, fout, in zakken verdwijnen.’ Beeldend toch? Aan de ‘klip en klaars’ hebben gemeenten en andere organisaties zeker houvast.

Een paar citaten:
'Bij de burgemeestersbenoeming voor Roermond en het doorspelen van informatie naar kandidaten is Van Rey te ver gegaan. De procedure is tot een poppenkast gemaakt.'
'Bij het gerommel met volmachten is de grens overschreden maar daar blijft het ook bij. Er is geen misbruik van gemaakt en het ging uiteindelijk om een gering aantal volmachten.'
'Het vragen en aannemen van giften van projectontwikkelaars met wie Van Rey als wethouder zaken moest doen, was fout. Maar er komt niet uit de verf dat er grote bedragen euro’s in eigen zak zijn verdwenen. De achterkant van corruptiefeiten blijft daarmee beperkt tot een sterke indruk van vriendjespolitiek en belangenverstrengeling. Voor die schijn staat hij niet terecht en dus volgt er daarvoor geen straf.'

'Wat wel meeweegt bij de beoordeling van de vraag hoe erg het bewezenverklaarde is, is dat hij al zeer lang topambtenaar was, waardoor hij heel goed weet welke regels gelden én weet dat mensen er belang bij hebben om hem te beïnvloeden. Hij heeft keer op keer onvoldoende afstand gehouden van degenen met wie hij als wethouder zaken moest doen. Hij handelde niet als een integer politicus en heeft zo het vertrouwen in de integriteit van het openbaar bestuur geschaad.'

Met dit soort uitspraken kun je verder werken aan de bestuurlijke integriteit. Bijvoorbeeld in de gemeenteraad. De raad is eindcontroleur en mag altijd wat vinden van kwalificaties over integer handelen en ermee aan de slag gaan. Elke raad is vrij om te bespreken hoe bestuurders moeten omgaan met de vermenging van bemoeienis met zakelijke en vriendschappelijke relaties. De raad kan ook beslissen over hoe je dat transparant maakt in plaats van je te beperken tot een meldingenregister waar niemand bij kan.

Gesprekken en heldere afspraken maken in de gemeenteraad bieden meer garanties voor fris zaken doen. Ik zou het daarbij niet zozeer op de persoon spelen maar het vooral hebben over de feiten die iets zeggen over de wenselijk geachte bestuurscultuur. Wars van politiek. Gewone bedrijfsvoering. De conclusies van de rechtbank bieden prachtige handvatten om over integriteit de dialoog aan te gaan. Daar kan geen dilemmatraining tegenop. De laatste oproep van de burgemeester in de Roermondse raadsvergadering werd breed gedragen: de raad was unaniem van oordeel dat dit soort kwetsbaarheid van bestuurders voor de toekomst moet worden uitgesloten. Dat is alvast winst.

Hans Groot is adviseur van het Steunpunt Integriteitsonderzoek Politieke Ambtsdragers