Met nieuwe impact bonds maatschappelijke uitdagingen te lijf

Steeds vaker worden in ons land impact bonds ingezet als instrument om maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. Maar dat beperkt zich vooralsnog tot het sociaal domein; met social impact bonds. “Waarom is dat zo?”, vragen Joost Clarenbeek en Erick Wuestman zich af. “Hoe gaaf zou het zijn als we bijvoorbeeld een ‘circular impact bond’ starten?” Beide adviseurs vinden het tijd om daar werk van te maken.

Impact bond in vogelvlucht
In een impact bond hebben een overheid, ondernemer en private investeerder de krachten gebundeld op basis van een prestatiecontract. De investeerder verstrekt geld aan de ondernemer, zodat deze een maatschappelijke uitdaging bij de kop kan pakken. Zodra de ondernemer hierin slaagt, betaalt de overheid – met de behaalde besparingen – de investeerder terug. “Zo dient privaat kapitaal een maatschappelijk doel”, vat Joost Clarenbeek samen. “De overheid houdt de regie, maar is niet langer risicodrager. Dat ligt nu bij de investeerder, die de ondernemer veel eerder zal sturen op outcome in plaats van op regels. En daarmee ontstaat ruimte voor creativiteit en daadkracht.”

Inmiddels heeft de social impact bond (SIB) een plek veroverd in het sociaal domein om participatie te bevorderen. Joost licht toe: “Weet een ondernemer bijvoorbeeld arbeidsre-integratie te bevorderen? Dan hoeft een gemeente minder uitkeringen te betalen. Het geld dat hierdoor vrijkomt, is het rendement voor de private investeerder.”

Circulaire broer gezocht
Omdat ondernemers ook een belangrijke rol kunnen spelen in het realiseren van milieudoelstellingen, is het interessant om de circulaire tegenhanger van de SIB te verkennen. Zoals een ‘circular impact bond’, een ‘CO2 impact bond’ of een ‘waste impact bond’. “Het blijkt complex,” concludeert Erick Wuestman. “Er bestaat immers nog geen uniforme rekenmethode om de besparingen hiervan in euro’s uit te drukken, en overheden hebben nog geen zorgplicht richting de circulaire economie. Een financiële impuls ontbreekt dus.”

Wel levensvatbaar lijkt de ‘gebruikte materialen impact bond’. Gebruikte ramen, deuren, vloeren, balken en gevels uit bijvoorbeeld een woning, kantoor, school, zwembad of ziekenhuis beginnen dan aan een tweede of derde leven. “Het mes snijdt hierbij aan twee kanten”, ziet Erick. “Enerzijds leveren de demontage, het beheer, de stalling en de uitgifte van de bouwmaterialen werkplekken op voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Anderzijds voorkomt het de CO2-uitstoot die vrijgekomen zou zijn bij de ontginning van nieuw materiaal.” De adviseur voegt toe: “Om het een echte ‘gebruikte materialen impact bond’ te laten zijn, moet je als overheid wél doelstellingen hebben voor minder CO2-uitstoot en deze meetbaar maken. Ondernemers en financiers kunnen dan een propositie doen, die participatie bevordert én uitstoot tegengaat.”

Impactbal laten rollen
Ook rondom de Sustainable Development Goals (SDGs) van de VN zijn interessante impact bonds te organiseren. Joost legt het uit met een voorbeeld. “Stel dat een overheid € 1 miljoen wil uittrekken om werk te maken van nieuwe vormen van voeding (SDG 2). Met losse projecten ben je dan snel door dat geld heen. Denk daarom eens na over een ‘SDG impact bond’. Waarin je die ene miljoen aanmerkt als rendementsvergoeding voor de investeerder, wanneer een ondernemer impact heeft verwezenlijkt. Dat is winst voor alle partijen. Je publieke investering krijgt alleen bij resultaat de rendementsbestemming en dat betekent dus een erg effectieve inzet van je geld. De ondernemer en financier aan de andere kant maken impact én kans op extra rendement. En de markt wordt gestimuleerd tot nieuwe investeringen, wat tot nog meer maatschappelijke meerwaarde leidt.”

Doe je mee?
Wij willen de kansen van impact bonds voor onze samenleving graag verder benutten en de impactbal aan het rollen brengen. Doe je als overheid of financier met ons mee? Bel of mail onze experts Joost Clarenbeek en Erick Wuestman eens om hierover van gedachten te wisselen.