Joodse roofkunst maar mondjesmaat terug

In de afgelopen jaren werden de meeste werken in kaart gebracht. Jarenlang deed de Museumvereniging onderzoek naar zogenoemde ‘roofkunst’: kunst die voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog in het bezit was van Joodse Nederlanders en die door de nazi’s werd geroofd. Veel van deze werken kwamen via veilingen ongewild terecht in gemeentelijke archieven en musea.

Beladen verleden

Uit het onderzoek van de Museumvereniging – waar bijna alle gemeentelijke instellingen met kunst aan meededen – bleek in 2013 dat 139 stukken met een ‘beladen verleden’ in de instellingen hangen. Er kwam een website en een groots opgezette mediacampagne, maar nu blijkt dat slechts twee stukken sindsdien terecht zijn gekomen bij de erfgenamen.

Tijdrovend proces

Volgens directeur Siebe Weide van de Museumvereniging gaat het echter om een tijdrovend proces. ‘Van bijna de helft van alle werken is er ten minste een aanwijzing waarvan we weten wie oorspronkelijke eigenaar was. Bij de andere helft is dat onduidelijk’. De website van de vereniging kreeg veel aandacht. ‘Maar het is en blijft een ongoing story, waarvan we van de werken die sinds 2013 geclaimd zijn toch een balans kunnen opmaken’, aldus Weide. In totaal zijn er twee stukken ‘afgerond’ en weer terug bij de nabestaanden van de oorspronkelijke eigenaren. Weide is een realist. ‘We hadden niet verwacht dat we deze lijst van 139 werken binnen 1,5 jaar zouden hebben schoongeveegd. Maar we hopen dat er nog veel terecht zullen komen’.

Herkomst stukken

Directeur Peter Schoon van het Dordrechts Museum, bij wie een omstreden schilderij hing waarop een claim werd gedaan, vertelt. ‘Na taxatie van het schilderij is er een financiële regeling getroffen tussen de erven en ons museum. Dit zodat het stuk te zien blijft voor het grote publiek. De erven en ik hebben er een goed gevoel aan overgehouden, onder meer omdat we zo open transparant naar elkaar zijn geweest. Maar voortaan kijken wij van het museum wel beter naar de herkomst van stukken.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 9.