Jongste burgemeester van Nederland: ‘Ik was echt overdonderd’

Het leek Hanne van Aart op de middelbare school ‘ontzettend gaaf’ om burgemeester te worden. Dat is net zoiets als een puber die kantonrechter wil worden: bijzonder. Ze werd raadslid voor de VVD op haar 25ste en wethouder toen ze 29 was. Dat ging de goede kant op met haar politieke carrière.

En nu, veertien jaar nadat ze het d’Oultremontcollege in Drunen verruilde voor bestuurs- en organisatiewetenschap in Utrecht, zegt ze in Grand Café Du Nord op het Anton Pieckplein in Kaatsheuvel het ‘supergaaf’ te vinden dat ze burgemeester van Loon op Zand is geworden. Wauw!, twitterde ze over de handtekening die onze koning onder haar benoeming had gezet. Enthousiast en onbevangen taalgebruik in burgemeestersland, maar Van Aart (32) is dan ook sinds maandag ‘s lands jongste burgemeester.

De laatste keer dat een vrouw ‘s lands jongste burgemeester werd, was in 1994 (Marja van Bijsterveld in Schipluiden). Het heeft dus even geduurd, maar als je met haar praat, ontkom je niet aan de gedachte dat het Hanne van Aart uit Vlijmen wel moest zijn die de ban zou breken. ‘Het was niet gepland’, reageert ze lachend.

‘In Loon op Zand kwam de vacature voorbij. Ik dacht: kan ik solliciteren, is dit het goede moment? Kan ik een half jaar voor de verkiezingen in Heusden stoppen? Maar ja, als je alles in het leven van tevoren zou kunnen regelen, zou het ook verrekte saai worden. Ik dacht: ik probeer het gewoon en als ik het word, ga ik mijn uiterste best doen om een hartstikke leuke burgemeester te worden. Ik heb alleen gesolliciteerd in Loon op Zand. Ik ben in deze streek opgegroeid. Toen ik wethouder werd in Heusden, ging ik natuurlijk ook samenwerken met de buurgemeenten. Ik leerde Loon op Zand kennen als een ambitieuze en vooruitstrevende gemeente. Natuurlijk, het is ook de plek van de Efteling en de Loonse en Drunense Duinen – een prachtig gebied.’

Overdonderd
Van Aart groeide op in het Brabantse dorp Vlijmen en studeerde in Utrecht. Wat niet iedere jongvolwassene doet: ze keerde terug naar haar geboortedorp. In Utrecht was ze lid geworden van de VVD omdat ze voor Rutte wilde stemmen in zijn strijd tegen Verdonk om het lijsttrekkerschap. De lokale VVD in Heusden kreeg haar lidmaatschap door. Ze draaide een half jaar mee als fractieondersteuner, waarna ze in 2010 in de gemeenteraad kwam.

‘Ik droomde van een politieke carrière’, zegt ze. Wel in haar geboorteplaats. ‘Ik vond de grote stad heerlijk. Ik genoot van de dynamiek, maar langzamerhand begon ik de intimiteit van het dorp te missen. Dat je bij de bakker en bij de slager op rekening kunt bestellen. En dat, als je je portemonnee bent vergeten, de bakker zegt: “Oh, dat maakt niet uit meiske. Kom vrijdag maar betalen.” Of hetzelfde recept bij de friettent. Ik kan genieten van de stad, maar ik geniet meer van de knusheid en saamhorigheid van een dorp.’

De vertrouwenscommissie van de raad in Loon op Zand (23.000 inwoners) viel voor haar ambitie en passie voor het Brabantse land. Zoals de voorzitter van die commissie Frank van Wel (VVD) zei: ‘Haar ambitie is groot en ze is in staat anderen daar op een goede manier in mee te nemen. Met haar enthousiasme en betrokkenheid legt ze gemakkelijk verbinding op verschillende niveaus.’ Toch was Van Aart enorm verrast toen de telefoon rinkelde en de voorzitter van de vertrouwenscommissie zich meldde.

‘Je bedenkt van alles waarom je het niet wordt. Ik was 3,5 jaar wethouder in Heusden en had geen ervaring als burgemeester. Er zullen vast veel mensen met ervaring solliciteren, denk je dan. Je hoopt natuurlijk stiekem dat jij het wordt, maar op het moment dat je het telefoontje krijgt en hoort dat het ook zo is, spring je een gat in de lucht. Ik was echt overdonderd.’

Ongepast
Hanne van Aart danst vanaf nu niet meer op de bar, heeft ze beloofd, maar veel meer concessies zal ze niet doen aan de ‘conventies’ van het burgemeestersambt. ‘Waar staat dat je als burgemeester niet vrolijk mag zijn?’, zegt ze. ‘Ik reken erop dat mijn omgeving mij met beide benen op de grond houdt. Bestuurskundigen zouden zich erover moeten buigen, maar hebben we met z’n allen niet een beeld van een burgemeester gecreëerd waardoor we het per definitie ongepast vinden als hij of zij zich anders gedraagt? Ik vind het mooi dat wethouder Erik de Ridder in Tilburg een foto van zichzelf op Twitter zet tijdens het Oktoberfest, in Lederhosen met een biertje. Hij is ook gewoon Erik, man van de stad. Wees eerlijk over wie je bent en wat je doet.’

Kan een bestuurder niet té veel zichzelf zijn? Van Aart: ‘Die opmerking krijg ik weleens. “Ben je niet iets te open?” Ik kreeg laatst de vraag of ik nu mijn oude Facebookfoto’s zou verwijderen. Waarom zou ik dat doen? Misschien moet ik mijn neus hard stoten. Laat mij er dan van leren, maar ik hoop niet dat ik mij vervolgens anders ga gedragen.’

Van Aart staat op de website van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters helemaal bovenaan de lijst, naast waarnemer in Amsterdam Jozias van Aartsen (volgende maand 70). Zelfde partij, maar levensgrote contrasten. De een leeft met de sociale media, de ander heeft er niets mee. Zelf zegt ze: ‘Een moderne burgemeester moet openstaan voor de ontwikkelingen die komen en gaan. Je wordt benaderd via Instagram, Twitter en Facebook en je laat ook wat van jezelf zien. Als ik mij ergens druk over maak of enthousiast over ben, dat twitterde ik dat als wethouder en dat zal ik als burgemeester blijven doen. Over de gemeente, over landelijke thema’s. Twitter is voor mij niet het kanaal om mijn gal te spuwen of om te melden welke boodschappen ik heb gedaan. Maar als ik super enthousiast ben omdat PSV kampioen wordt, zal ik dat zeker twitteren. Twitter is veelzijdig. Als je de interactie aangaat en gevarieerd twittert, dan vinden mensen dat leuk.’

Maar dan zal ze als burgemeester van Loon op Zand toch wel haar mobiele nummer uit haar, voor iedereen zichtbare, Twitter-account halen? De burgemeesters die je ‘zomaar’ kunt bellen, zijn op een hand te tellen. Bang voor contact met inwoners, denkt burgemeester van Stichtse Vecht Marc Witteman. Van Aart: ‘Ik was niet bang voor contact met de inwoners van Heusden, en dat verandert niet in Loon op Zand. Ik heb er geen slechte ervaringen mee. Natuurlijk krijg je weleens een berichtje waar je niets mee kunt, maar ik ben nooit ‘s nachts lastiggevallen of bedreigd. Ik heb er veel aan gehad. Dat mensen contact met je zoeken, is toch een goed teken? Dat vind ik heel fijn. Wethouder of burgemeester, dat maakt niet uit.

Of mensen mij nu aanspreken op Twitter, op Instagram, op mijn mobiele telefoon of in de supermarkt, ik vind het prima. Als je dat vervelend vindt, doe je maar ergens anders boodschappen.’

Drugsellende
Van Aart heeft net met haar voorganger Wim Luijendijk het burgemeesterswerk en de stand van zaken in haar nieuwe gemeente doorgenomen. ‘We hebben een tweede afspraak gemaakt, want er was te veel te bespreken’, vertelt ze. ‘Natuurlijk weet ik op hoofdlijnen wat een burgemeester in Loon op Zand doet. Dat verschilt niet van het werk van de burgemeester in Heusden, maar de aandachtspunten zijn verschillend. We hebben gesproken over de gemeente. Ik heb gevraagd hoe zijn werkdag eruitziet en wat hij doet.’

En geïnformeerd naar de eigenaardigheden van raadsleden en wethouders? Van Aart: ‘Ik ontdek graag zelf hoe het burgemeesterschap werkt. Wim vindt ook dat ik er open in moet staan. Maar ik hoor wel graag waar het schuurt, waar ik op moet letten en waar hij zich zorgen over maakt.’

De grootste zorg in Brabant is de drugsellende. Op de dag dat we elkaar op het vredige Anton Pieckplein in Kaatsheuvel ontmoeten, speelt zich aan het Prins Mauritsplein een drama af. Twee mannen komen om bij de productie van amfetamine. Niks criminele buurt, gewoon een keurige Brabantse woonwijk. ‘Juist achter die doodgewone voordeur, in die doodgewone wijk, zien we steeds vaker levensgevaarlijke drugslabs’, zegt de politie. En dus moet de buurt zijn mond opendoen, vond oud-burgemeester Luijendijk. ‘Helemaal mee eens’, zegt huidig burgemeester Van Aart.

Van Aart is burgemeester in een provincie die wordt geteisterd door drugscriminaliteit, waarin zo’n 2,5 miljard euro omgaat. Het uitgestrekte Brabant is aan de grens en dicht bij de havens en steden een ideaal productiegebied voor hennep en synthetische drugs. Dat stereotiepe beeld wil er niet in bij burgemeester Van Aart: ‘Ik vraag mij af of de drugsproblematiek hier meer speelt dan in andere delen van het land. Mijn oog viel onlangs op een tweet van Jan Hamming in Zaanstad, die meldde dat het ondermijningsvraagstuk bij hem net zo aan de hand is als in Brabant.

We duwen er in Brabant nu harder op, en dan voel je de pijn beter. Maar ik weet niet uit eigen ervaring waar wordt geduwd en wat er precies gebeurt. Dat ga ik ervaren.’ De dertig seconden bij het koffiezetapparaat voor de cappuccino met Jan Hamming (van 2012 tot 2017 burgemeester van Heusden) waren voor Hanne van Aart trouwens altijd een openbaring. ‘Hij heeft enorm veel energie, hij denkt snel en praat snel. Dat sprak mij aan. Hij maakte tijd voor alles en iedereen en liep nergens voor weg.’ Maar als bestrijder van de drugscriminaliteit in Brabant werd hij ook regelmatig bedreigd. Baart haar dat geen zorgen?

Burgemeester Van Aart: ‘Nee, eigenlijk niet. Je tekent er niet voor dat je wordt bedreigd en dat er een politieauto voor je deur wordt geparkeerd, maar ik loop er niet voor weg. Het hoort er kennelijk bij als je de drugscriminaliteit aanpakt. Het burgemeesterschap heeft mooie en lelijke kanten. Ik realiseer mij dat goed, maar ik ben er niet bang voor en ik maak mij er ook geen zorgen om.’

CV
Hanne van Aart (Vlijmen, 1985) studeerde van 2004 tot 2009 bestuursen organisatiewetenschap in Utrecht. Tijdens haar studie was ze van 2007 tot 2011 P&O adviseur van Jeans Centre. In 2010 werd Van Aart raadslid voor de VVD in de gemeente Heusden en later fractievoorzitter. Van september 2011 tot september 2012 was Van Aart casemanager bij ArboNed, waarna ze overstapte naar Korein Shared Services. Die baan gaf ze op toen ze in mei 2014 wethouder Financiën, Economische Zaken, Sport, Recreatie en Toerisme, Inkoop, P&O en Metal Valley werd in Heusden.

Op 12 oktober van dit jaar droeg de gemeenteraad van Loon op Zand Van Aart voor het burgemeesterschap voor. Ze is op maandagavond 20 november in Het Klavier in Kaatsheuvel geïnstalleerd en volgde daarmee Joris Bengevoord in Winterswijk op als jongste burgemeester van Nederland. Van Aart is lid van het College van Arbeidszaken van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.