Advocaat moet kandidaat wethouder niet maat nemen

In het vorige nummer van BB schreef ik over de brief van minister Plasterk van Binnenlandse Zaken aan de gemeenten, waarin een integriteitstoets voor wethouders wordt aanbevolen. In hetzelfde nummer schreef Yolanda de Koster een rapportage over hetzelfde onderwerp. Uit die beschouwing blijkt dat ook marktpartijen de brief van Plasterk hebben gelezen en hun producten daarop hebben toegesneden. Berenschot deed voor 10.000 euro een doorlichting in Alphen aan den Rijn.

Prijsvechter is echter Capra Advocaten. Onder leiding van Marc Schoonhoven staan de advocaten van Capra in de startblokken om per kandidaat-wethouder een risico-analyse integriteit uit te voeren en dat voor het luttele bedrag van 795 euro per kandidaat-wethouder. Eerlijkheidshalve wordt er wel bij vermeld dat de btw er nog overheen komt. Maar per saldo is een bedrag van 970 euro inclusief natuurlijk een koopje. Waar krijg je nu zo veel kwaliteit voor een dergelijke ramsj-prijs?

Schoonhoven meldt daarnaast dat gemeenten beter met Capra in zee kunnen gaan dan de burgemeester op te zadelen met deze integriteitstoets. Ook ik adviseerde de burgemeesters om de brief van Plasterk zo snel mogelijk op te bergen in het ronde archief en wel omdat over de in te voeren integriteitstoets voor wethouders helemaal niet goed is nagedacht en bij bemoeienis van de burgemeester allerlei problemen en risico’s kunnen ontstaan. Moet dan maar de weg worden vrijgemaakt voor Marc Schoonhoven en zijn collega’s of voor Berenschot en anderen? Integendeel. Bij risico-analyses door derden wordt het probleem alleen maar groter.

Uiterst verontrustend is bijvoorbeeld al het zinnetje dat door Yolanda de Koster is opgetekend in de do’s en don’ts van de integriteit. ‘Als raadslid dien je het algemeen belang’.  En daarop volgend: ‘Als raadslid ben je geen actiegroep’. Toepassing van deze norm brengt met zich mee dat vrijwel alle raadsleden in Nederland een integriteitsprobleem hebben en de toetsing van Marc Schoonhoven niet zouden overleven. Natuurlijk behartigen raadsleden het algemeen belang, maar dan wel nadat in debat met andersdenkenden de bijzondere en partijpolitieke belangen in een meerderheidsbesluit zijn verwerkt. Het gros van de volksvertegenwoordigers werkt bij uitstek in primaire zin juist niet vanuit het algemeen belang maar vanuit bijzondere en partijpolitieke belangen. En om die reden is de bovengenoemde toetsingsnorm bizarre onzin.

Maar er is veel meer. Het toenmalige Eerste Kamerlid voor de ChristenUnie en de Rotterdamse familierechter Flora Lagerwerf vroeg zich openlijk af of ze wel integer was nadat in de gedragscode voor rechters werd opgenomen dat een lidmaatschap van de senaat als onwenselijk werd gekwalificeerd. De wetgever heeft het echter uitdrukkelijk toegelaten dat rechters senator kunnen zijn.

In een Noord-Hollandse gemeente werden vrijwel alle leden van de CDA-fractie door de burgemeester gemaand zich te onthouden van stemming bij het bestemmingsplan buitengebied. De CDA-ers woonden daar als boer.  Door de rigide stemonthouding ging de meerderheid voor het bestemmingsplan verloren.

In diverse deelraden in Amsterdam zijn naast de wettelijke onverenigbaarheden een hele rij andere onverenigbaarheden geformuleerd, zodanig uitgebreid dat het passief kiesrecht extra wordt beperkt. Het rechtspositie­besluit burgemeesters maakt het mogelijk om aan de partner een vergoeding te geven voor bezoek aan honderdjarigen en anderen. In diverse gedragscodes worden dergelijke vergoedingen uitgesloten. Ook worden in gemeenten delen van het rechtspositiebesluit wethouders buiten werking gesteld, waardoor er inbreuk wordt gemaakt op de wettelijke rechtspositie van deze bestuurder.

Eerder betitelde ik dat als ‘wild-west’- en ‘contra-legem’-praktijken. Leo Huberts van de VU noemt het integritisme. Bij zo veel onduidelijkheid over de toepasselijke normen is het de goden verzoeken indien advocaten kandidaat-wethouders de maat gaan nemen. Loopbanen kunnen op basis van de meest uiteenlopende en omstreden criteria in de prille knop worden gebroken. Bij een negatief advocatenoordeel kan de gemeenteraad niet meer corrigeren. Met andere woorden: pas op voor Marc Schoonhoven. Niet aan beginnen.