Inbreng CDA onderbelicht

De in het Nationaal Archief ondergebrachte ‘Collectie Spijkers’ omvat volgens het ministerie van Defensie ‘circa twintig strekkende meter aan dossierdozen’. Het gedeelte dat eind mei bij Spijkers thuis werd afgeleverd na diens beroep op de Wet Bescherming Persoonsgegevens, is hiervan slechts een fractie. Het ging weliswaar om 25 goedgevulde dozen, maar dit was bij lange na geen ‘twintig strekkende meter’.

Nu kan volgens Defensie niet alles tot Spijkers’ persoonsdossier worden gerekend. ‘Dat is een gevolg van het feit dat de collectie archiefbescheiden bestaat uit samengevoegde werkdossiers van betrokken ambtenaren’, schreef Defensie eind mei aan Spijkers. Er zijn, kortom, veel stukken die ook in de toekomst niet aan de klokkenluider zullen worden verstrekt.

De selectie die wel aan Spijkers is vrijgegeven, roept vragen op. In de al genoemde brief schrijft Defensie dat ‘van enkele documenten’ kopieën van kopieën zijn verstrekt, zodat ‘persoonlijke aantekeningen’ konden worden ‘weggelakt’. Tegelijkertijd zijn in de overhandigde stukken op diverse plaatsen krabbels terug te vinden van nota bene ministers.

Ook stelt Defensie dat Spijkers niet de beschikking krijgt over ‘interne adviezen van ambtenaren’ en ‘strikt persoonlijke aantekeningen van bestuurders en ambtenaren’. Maar dit is toch gebeurd. Hoe is de selectie van de stukken dan tot stand gekomen?

Welke afweging ligt hieraan ten grondslag? Feit is dat de als persoonlijk te beschouwen aantekeningen afkomstig zijn van PvdA- en VVD-bewindslieden. Zo duikt bijvoorbeeld het handschrift van VVD’er Joris Voorhoeve (minister van Defensie van 1994 tot 1998) diverse malen op. Maar daarmee is nog niet gezegd dat de liberaal in het dossier ook de meest cruciale rol speelt.

Defensie heeft aangekondigd dat Spijkers binnenkort meer documenten tegemoet kan zien. Er is tijd nodig om deze te inventariseren, maar Defensie belooft op voorhand ‘optimale transparantie’.

Wellicht dat in de nabije toekomst dan ook meer duidelijk wordt over de inbreng die CDA-bewindslieden in de zaak hebben gehad. Het zijn bijvoorbeeld de CDA’ers Balkenende, Hirsch Ballin, Jack de Vries en mogelijk ook Donner geweest die Pieter van Vollenhoven vorig jaar hebben belet om voor Spijkers te gaan optreden als vertrouwenspersoon.

Al even pregnant is de rol van CDA’er en toenmalig staatssecretaris Cees van der Knaap, de huidige burgemeester van Ede. Hij heeft - tegen de zin van Spijkers - diens dossier laten overbrengen naar het strikt afgegrendelde Nationaal Archief. Daarmee werd het conflict tussen de Staat en Spijkers, dat door Van der Knaaps voorganger Henk van Hoof (VVD) goeddeels leek te zijn opgelost, weer op scherp gezet.

Nu Defensie ‘optimale transparantie’ nastreeft, zal binnenkort ongetwijfeld meer bekend worden over de afwegingen die hieraan ten grondslag hebben gelegen.