‘ik zit nog elke dag te trillen’

Rechter fluit Boxmeer terug over gemeentehuisverbod

Een pias ‘vermaakt allen met zijn grappen en dwaze vertoningen’, zegt Van Dale. Hoeveel mensen zouden dat kluchtige woord bezigen als ze in woede ontsteken? ‘Pias!’ Medewerkers aan gemeentebalies en politieagenten weten welke woorden in zwang zijn. Laten we het beestje maar bij zijn naam noemen: kankermongool, teringhoer. Dat is andere koek.

Maar in het Brabantse Boxmeer was de gemeente in alle staten toen juriste en oud-raadslid Alice van Hest tijdens een hoorzitting over bijzondere bijstand een ambtenaar een pias noemde. De 69-jarige juriste had zich ‘intimiderend, beledigend en agressief’ gedragen. Om ‘verdere dienstverlening te waarborgen’, diende ze een verklaring te ondertekenen en haar excuses aan te bieden. Van Hest piekerde er niet over.

‘En toen begon de ellende’, zegt Alice van Hest in haar woning in Overloon. Want ze mocht het gemeentehuis niet meer in, ze mocht niet meer met de gemeente communiceren en de dienstverlening werd stopgezet. Juriste Van Hest had er slapeloze nachten van. Ze moest immers regelmatig op het Raadhuisplein zijn om mensen te helpen die ‘onderaan bungelen’. Daarom was ze op dinsdag 1 november 2016 ook in het gemeentehuis. ‘Ik had iemand geholpen met een bezwaarschrift over bijzondere bijstand. De gemeente had daar niet naar gekeken en een formeel verweerschrift opgesteld. We zaten in een hokje en ik had de ambtenaar in de aanloop vier keer gevraagd om een inhoudelijke reactie. Dat is helemaal geen raar verzoek.

Communicatie is essentieel in de bezwaarschriftenprocedure. Het horen door een gemeente bestaat niet alleen uit luisteren, maar ook uit reageren op opmerkingen. Ik was een keer in Amsterdam bij een ambtelijke hoorzitting. Ik dacht: hemel, ik zal toch hier toch ook niet na twee minuten buitenstaan? Maar nee hoor, die zitting duurde drie kwartier. De ambtenaar die het college vertegenwoordigde ging uitvoerig en respectvol in op de bezwaren. Zo kan het ook.’

Niet in Boxmeer, ervaart Alice van Hest, die in Lingewaard, Leusden, Cuijk, Grave en Mill in bezwaarschriftencommissies zit, al jaren. ‘“Wij doen het conform de verordening”, zei de ambtenaar. Maar dan kun je toch uitleggen waarom je doet wat je doet? Ik mocht van hem de bezwaren toelichten, maar dat had ik al gedaan in het bezwaarschrift. Hij bleef weigeren commentaar te geven. “Wat zit ik hier dan te doen? We kunnen er toch wel uitkomen?” zei ik nog. Zo werkte het niet volgens hem. Hij wierp tot drie keer toe zijn armen in de lucht. Toen zei ik: “Man, je lijkt wel een pias.” Hij schrok ervan en zei: “U trekt dat nú terug of ik sluit de zitting.” Waarop ik zei: “Maar ja, je lijkt toch ook een pias, sorry hoor.” Toen moest ik weg.’

Verbolgen
Boxmeer blijft verbolgen en stuurt Van Hest op 5 november een brief met daarbij een hoogdravende verklaring die ze dient te ondertekenen. De eerste zin: ‘Ik verklaar dat ik niets zal doen of nalaten waardoor het welzijn van ambtenaren of bestuurders van de gemeente Boxmeer in gevaar komt. En zo verder. Wat een gedoe om niets, denkt Van Hest, die niet tekent. ‘Het zal wel een soort waarschuwing zijn, dacht ik in mijn onschuld.’

Als Van Hest op 15 november op het gemeentehuis moet zijn, blijkt dat het de gemeente menens is. Alice van Hest: ‘‘‘Punt van orde!”, zei het hoofd van een afdeling. “Mevrouw Van Hest moet eerst een verklaring ondertekenen en haar excuses aanbieden.” Ik was met mijn cliënt voor iets anders in het gemeentehuis, dus dat ging ik echt niet doen. Nee, eerst ondertekenen. “Dat doe ik echt niet.” “Dan bellen we de politie.” Ik wist niet wat mij overkwam.

Het was doodstil. “Bel de politie maar”, zei ik. De ambtenaren verlieten de zaal. Ik dacht: nu zal je het krijgen. De klachtencoördinator kwam binnen, hij ging voor mij staan en verordonneerde mij tot twee keer toe dat ik moest tekenen. Mijn cliënt zei: “Laten we gaan, want anders word je in de handboeien afgevoerd.” Ik wilde geen stampij maken en we zijn vertrokken. We wilden in de hal even bespreken wat ons te doen stond, maar dat mocht niet. We werden zo naar buiten de regen ingestuurd.’

Daadkrachtig
De gemeente blijft daadkrachtig, want Van Hest ontvangt onmiddellijk een nieuwe brief. Ze is voor onbepaalde tijd niet welkom in het gemeentehuis en voor onbepaalde tijd mag ze ook niet met de gemeente communiceren. ‘Ik mocht niet mailen, niet bellen – niets. Ik had een nieuw rijbewijs nodig, maar dat kon ik niet aanvragen; de riolering was verstopt en daar moest iemand anders over bellen.’ Alice van Hest was ten einde raad. ‘Ik snapte het niet. Collega-juristen zeiden: “Er zal vast wel meer zijn gebeurd. Is het een afrekening?” Misschien was het dat het wel, want ik wil dat de gemeente zich fatsoenlijk gedraagt ten opzichte van mensen die niet voor zichzelf kunnen opkomen. En ik win toch wel regelmatig procedures.

Oud-raadslid Maarten Wiggers de Vries, die deze carnaval trouwens met een pias op zijn rug door het dorp liep, schreef er een column over in De Maasdriehoek en het Boxmeers Weekblad. Het hek was van de dam. Bloemen, flessen wijn, kaartjes van vreemden, mensen aan de deur.’

Alice van Hest neemt een advocaat in de arm, die de gemeente sommeert om het toegangsverbod op te heffen. Of ze met haar advocaat naar het gemeentehuis wil komen om te komen praten. Van Hest: ‘Als de gemeente toen had gezegd: wij betalen de advocaatkosten en je mag weer het gemeentehuis in, dan had ik mijn excuses aangeboden en was de zaak van tafel geweest. Maar het college ging daar niet op in. Hoe zeiden ze het ook alweer? Ze waren van de zero tolerance.’

Hyperventileren
Van Hest is haar tolerantie inmiddels ook kwijt, en vraagt in april 2017 bij de rechtbank om een voorlopige voorziening om het toegangsverbod van tafel te krijgen. Dat gebeurt prompt, maar Van Hest knapt er niet van op. ‘Als ik het gemeentehuis binnenstapte, begon ik te hyperventileren. God, wat gaan ze nu weer bedenken? Iemand in de rede vallen, is al agressief in dat agressieprotocol. Zelfs de rechter viel daarover.’

Maar gelukkig, Alice en haar echtgenoot Henk mogen op 30 juni bij de burgemeester langskomen. Alice van Hest: ‘Wij dus met burgemeester Van Soest en gemeentesecretaris Van de Loo ‘op de sofa’, zoals ze dat daar noemen. Wij hadden bedacht: als wij geen advocaatkosten hoeven te betalen, dan zien we af van alle procedures. Zegt de burgemeester: “Waarom heb je mij niet gebeld?” Ik zeg: “Waarom heb ik niet gebeld? Dat mocht toch niet?

Ik mocht niets. Ik had u eerlijk gezegd bij míj op de stoep verwacht.”’ De gemeentesecretaris hielp ook niet door volgens Van Hest te zeggen: “Och ja Alice, jij bent gewoon een dossier voor ons. We hebben veel dossiers en jij ligt ergens op de stapel. Als we naar huis gaan denken we echt niet aan jou”. ‘Maar ik dacht er wel iedere minuut aan en ik ging eronderdoor. Ik zat als een rietje te beven.’

Het moge duidelijk zijn: het ‘sofagesprek’ bij de burgemeester leidt tot niets. Het college van Boxmeer wil de advocatenkosten niet betalen en Alice van Hest houdt vast aan de bodemprocedure. Op 24 oktober is de zitting in Den Bosch. De rechtszaal blijkt te klein. ‘De rechter had er wel schik in’, lacht Van Hest even. ‘Ze boog na een zitting van drie uur naar mij toe en zei: “Mevrouw Van Hest, u bent wel normoverschrijdend bezig geweest, hè?” En tegen de gemeente zei ze: “U hebt wel heel erg overtrokken gereageerd, hè?” Ze stuurde ons de gang op om te zien of we eruit konden komen. Met een vergoeding van de advocatenkosten was ik tevreden geweest, maar de gemeente wilde niets. Er was geen gesprek mogelijk.’

Ruime definitie
Hadden de advocaat en de gemeentevertegenwoordiger het aanbod van de juriste uit Overloon maar geaccepteerd. Het had misschien wat gekost, maar het had de gemeente Boxmeer wel een publieke schrobbering gescheeld. Die eraan zat te komen en er bij vonnis op 7 februari ook kwam. Alice van Hest is volgens het agressieprotocol van Boxmeer agressief geweest, aldus de civiele rechter. Die er in haar vonnis fijntjes aan toevoegt ‘dat het protocol een ruime definitie van agressie hanteert’. Maar de gemeente heeft zich vervolgens niet aan zijn eigen agressieprotocol gehouden door Van Hest meteen de zwaarste straf op te leggen. Daarmee heeft de gemeente volgens de rechtbank onrechtmatig gehandeld. Aldus bepaalt de rechter dat de gemeente het toegangsverbod moet opheffen en dat ze de schade die Van Hest heeft geleden (imagoschade, juridische kosten en omzetderving) moet vergoeden.

Op 7 maart staat de zaak weer op de rol. Dan bepaalt de rechtbank hoeveel Boxmeer moet betalen. Het recht heeft gezegevierd. Eind goed, al goed, toch? Alice van Hest knikt, maar triomfantelijk klinkt ze niet. ‘De gemeente heeft verloren, maar ze hebben mij wel verslagen’, zegt ze. ‘Ik ben kapot. Ik ben naar de huisarts geweest. Ik    zit nog te trillen, iedere dag.’ De schrik zit er zó in dat Van Hest de man die zij in november 2016 bijstond, niet meer in levenden lijve bijstaat. ‘Hij had mij laatst nodig, maar ik durfde niet. Ik heb alles voor hem op een A4’tje gezet. “Lees maar voor. Misschien zeg ik iets en dan krijg ik weer zo’n maatregel aan mijn broek.” Er is nu een soort willekeur. Als ze iemand niet mogen, kunnen ze die er met het agressieprotocol in de hand gemakkelijk uitgooien. Voor onbepaalde tijd. In andere gemeenten doen ze dat voor een maand of twee maanden, maar niet in Boxmeer.’

Horde
Het liefst zou Alice van Hest de zaak achter zich laten, maar er moet, vindt ze, nog een horde genomen worden. ‘Ik overweeg aangifte te doen tegen de gemeente. Helemaal in het begin van deze zaak dacht ik al: kan de gemeente mij zo intimideren en laten meenemen door de politie terwijl ik niets heb misdaan? Ik ben toen zelf naar de politie gestapt. Ze vertelden mij dat zij naar het gemeentehuis moeten komen als de gemeente daarom vraagt. Dat is de afspraak als iemand zich agressief gedraagt.

Dat begrijp ik wel, maar tegelijk: ik was helemaal niet agressief. De rechter heeft bepaald dat de gemeente mij niet uit het gemeentehuis had mogen laten uitzetten. Nu kan ik aangifte doen van bedreiging en intimidatie. De gemeente Boxmeer moet er keihard op gewezen worden dat ze zo niet met mensen omgaat. Maar misschien staat de burgemeester straks wél op de stoep. Het moet klaar zijn.’

De gemeente Boxmeer laat in een reactie weten: ‘‘Hoewel de rechter vond dat de uiting van mevrouw Van Hest niet paste bij haar professie, betreuren wij de gang van zaken en dat het zover is gekomen. Zij is overigens alweer bijna een jaar welkom in het gemeentehuis. We hebben onze werkwijze aangepast zodat alle stappen in het agressieprotocol worden doorlopen en een maatregel niet onevenredig zwaar is.

CV
Alice van Hest werd op 26 september 1948 geboren in Vlijmen. Zij behaalde haar doctoraal Nederlands recht. Van Hest was van 2002 tot 2008 raadslid in Boxmeer voor de SP. Ze is inmiddels geen lid van de partij meer. Van Hest was onder andere adjunct-directeur van een basisschool en medewerker van de Rechtswinkel Boxmeer. Alice van Hest woont in Overloon en helpt mensen ‘met een kleine beurs’ met adviezen, ze schrijft voor hen brieven, stelt bezwaarschriften op en staat hen bij in klachtprocedures.