Ideaal reparatieweer

In de huidige barre tijden wil met name de PvdA niet bezuinigen maar investeren om de krimpende economie aan te jagen. Bezuinigen, dat willen de sociaaldemocraten later pas, ‘zo gauw de economie het toelaat.’ Coalitiegenoot CDA wil liefst nu al de tering naar de nering zetten.

Het idee van Bos is niet nieuw. Het dak repareer je als de zon schijnt, is een vaker gehoorde kreet. Zij die er zich graag op laten voorstaan economisch onderlegd te zijn, laten de wijsheid graag uit hun mond optekenen. Toegegeven, het klinkt ook zeer logisch. De praktijk is echter een andere.

De psyche van de mens werkt namelijk anders. Bij mooi weer denkt iedereen doorgaans aan vrolijker zaken. Dat niet alleen, er wordt ook naar gehandeld. En politici laten zich er evenzeer toe verleiden. Het zijn net mensen. In plaats van dat er wordt gerepareerd als het even wat beter gaat, wordt er in de regel juist bijgebouwd. Hoe beter het gaat, des te harder blijkt de ambtelijke formatie bij de diverse overheden meestal te groeien.

Psychologisch onderzoek heeft allang uitgewezen dat mensen zich economisch gezien lang niet altijd even rationeel gedragen. Ze blijken pas bereid (forse) risico’s te nemen als ze worden geconfronteerd met dreigend verlies. Dit om het verlies te compenseren. Bij winsten daarentegen schuwen ze risico’s.

Met regeringen is het net zo. Ze nemen alleen risico als ze met verliezen worden geconfronteerd. Niet voor niets regeerden de grootste hervormingskabinetten (Lubbers I, Paars I) in economisch zwaar weer. Toen werden impopulaire maatregelen genomen. Met andere woorden, als er nu niet wordt hervormd, wordt er nooit hervormd.

Hans Bekkers