Hup Calimero
Eerst lijkt Geert Noels, de Vlaamse schrijver van ‘Gigantisme’ een doemdenker. Daarna een omdenker. En uiteindelijk een praktische idealist. In zijn nieuwe boek neemt Noels veel hooi op zijn vork maar nadat hij eerst veel problemen aankaart, eindigt hij met een concreet perspectief voor politiek en bestuurders. Steden hebben daarin volgens Noels de toekomst, in plaats van private en publieke giganten. Bedrijven en overheden concentreren zich tot steeds grotere eenheden, aldus Noels.
Kansen voor klein tegen groot
Hij produceert lijstjes, talloze lijstjes van samenklonterende multinationals en gegroeide aanbieders van publieke voorzieningen als ziekenhuizen, scholen en overheden. Maar daar blijft het niet bij. Gigantisme is overal. Gebouwen worden groter, torens hoger, de Olympische Spelen groeien maar door en zelfs het Eurosongfestival wordt giga.
Maar ‘big’ is niet altijd ‘beautiful’. Grote bedrijven weten effectief regels en belastingen naar hun hand te zetten en maken megawinsten door laag gehouden rentes en slappe kartelautoriteiten. Belastingen voor burgers lopen echter op en kleinere bedrijven worden opgeslokt of hebben het nakijken. Samenklonterende giga-bedrijven sluiten kleinere bijna uit, betoogt Noels, zoals in de Champions League al jaren geschiedt – al is Ajax de witte raaf dit jaar.
Te groot gegroeide overheden zijn ook suboptimaal; enerzijds zijn ze noodzakelijk als tegenwicht tegen multinationals maar anderzijds problematisch omdat schaalvergroting leidt tot fysieke afstand – wat weer de beleidslegitimiteit verkleint waardoor burgers zich van hen afkeren. Te grote bedrijven, overheden en aanbieders van publieke voorzieningen creëren kortom grote problemen, aldus Noels. Maar gelukkig laat omdenker Noels ook een perspectief zien. Want groot blijkt ook kwetsbaar. Zie de banken, zie zelfs falende naties. En in plaats van het instorten van bedrijven, landen of sociale zekerheidsstelsels af te wachten, bepleit Noels een positieve strategie van radicale decentralisatie.
Gigantisme is niet onomkeerbaar is zijn hoopvolle boodschap. Kartelwaakhonden moeten minder blaffen en meer bijten, niet supranationale eenheden als de EU, maar stadstaten en kleinere naties hebben de sleutel in handen naar de toekomst. Helemaal uitgewerkt is de visie van Noels nog niet, hoe beteugelen steden bijvoorbeeld multinationals, hoe kan Lelystad het voortbestaan van het ziekenhuis waarborgen? Maar zijn perspectief van een nieuwe maatvoering is wel aantrekkelijk.
Steden, waaronder nauw verbonden stedengordels, groeien sterk in belang volgens Noels waarmee hij Benjamin Barber nazegt. Burgemeesters staan volgens beide veel dichter bij burgers, ‘voelen de polsslag van hun inwoners’ en kunnen die effectief vertalen in een passend aanbod en beleid zo nodig snel bijstellen. Aan de slag.
Citaat uit het boek: ‘Steden zijn eilanden van goed bestuur in een wereld die dat mist’
Gigantisme; van too big to fail naar trager, kleiner en menselijker door Geert Noels, Lannoo 2019, 24,99 euro
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.