'Financiële bevoordeling Barneveld is omkoping'

In ruil voor instemming met de herindeling van Barneveld en Scherpenzeel is Barneveld financieel bevoordeeld door de provincie Gelderland. Dat stelt hoogleraar bestuurskunde Michiel de Vries. 'En dat is omkoping’. 

Visie veranderen

‘Ik heb genoeg indicatoren dat ik kan zeggen dat financiële bevoordeling zwaarder heeft gewogen dan inhoudelijk rationele argumenten. En dat is omkoping. Niet in strafrechtelijke zin, maar wel in de betekenis van iemands visie veranderen door hem financieel te bevoordelen’, aldus De Vries, hoogleraar bestuurskunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen. De Vries reageert hiermee desgevraagd op de brief van rector magnificus Han van Krieken van de Radboud Universiteit Nijmegen aan de Gelderse commissaris van de koning John Berends, en de reactie daar weer op van Berends in een persverklaring.

 

Beklag

Berends deed op 6 juli bij Van Krieken zijn beklag over uitlatingen van De Vries tijdens een hoorzitting van Provinciale Staten van medio juni, over de door de provincie gewenste herindeling van Barneveld en Scherpenzeel. ‘In deze hoorzitting heeft hij (De Vries, red.) mijn college van Gedeputeerde Staten (GS) en het college van de gemeente Barneveld beschuldigd van omkoping. Het college van Barneveld zou bij GS “om een stationnetje hebben gevraagd en om extra financiële middelen”’, aldus Berends in zijn brief aan Van Krieken. ‘De aantijgingen dat GS zou omkopen en het college van Barneveld omkoopbaar is, zijn serieuze aantijgingen die het aanzien van openbaar bestuur aantasten.’ Die aantijgingen werden tijdens de hoorzitting niet door De Vries onderbouwd, hetgeen Berends hem als wetenschapper zwaar aanrekent.

 

‘Stevige kwalificatie’

Omkoping is ‘een stevige kwalificatie die een juridische lading kan hebben en daarom vraagt om een gedegen onderbouwing’, reageert Van Krieken in een brief die dinsdag aan Berends is verstuurd. ‘Vanuit zijn rol als hoogleraar mag verwacht worden dat de heer De Vries die stelling dus ook kan onderbouwen. Tijdens het gesprek dat ik met hem voerde heeft hij bij mij aangegeven dat hij die onderbouwing ook kan geven, maar dat hij daar tijdens de vergadering vooralsnog onvoldoende gelegenheid voor zag.’ In de persverklaring van Berends, als reactie op het antwoord van Van Krieken, stelt de cdk dat er tijdens de hoorzitting wel gelegenheid was om een onderbouwing te geven. ‘Bovendien zijn altijd andere manieren om een onderbouwing in te dienen.’

 

Voorzieningen of geld

De Vries wil desgevraagd de onderbouwing van zijn aantijgingen met Binnenlands Bestuur delen. De eerste indicator van financiële bevoordeling is voor hem de raadsbijeenkomst van 4 juni vorig jaar in Barneveld, waarin cdk Berends en gedeputeerde Jan Markink de Barneveldse raad informeerden over hun voornemen een herindelingsprocedure (arhi-procedure) te starten. Diverse raadsleden vroegen in die bijeenkomst aan GS wat zij Barneveld te bieden hebben. ‘U vraagt, what’s in it for us. Dat is een terechte vraag’, aldus Markink op 4 juni. ‘We willen daarover met u in gesprek, over een manier waarop we jullie kunnen helpen. Dat kan voorzieningen betekenen, of geld. U moet dat niet als verleiding zien, maar we willen daar wel wat mee doen.’

 

Openingsbod

Beide gemeenten krijgen van het rijk 5,6 miljoen euro aan frictiekosten. Daar bovenop willen GS van Gelderland drie miljoen euro aan beide gemeenten geven, zoals ze dat eerder ook bij andere herindelingsgemeenten hebben gedaan. Niet alleen de colleges van Scherpenzeel en Barneveld vinden dat een te gering bedrag. De Barneveldse VVD-fractievoorzitter Theo Bos noemde de drie miljoen in de eerdergenoemde hoorzitting van PS ‘een openingsbod.’ Bos gaf toen onder meer aan een extra station te willen en een oostelijke rondweg. Het raadslid stelde dat er vijf miljoen euro van de provincie nodig is om de door de provincie gewenste herindeling te laten slagen.

 

Dorpenbeleid

Gedeputeerde Markink heeft Barneveld daarnaast – tijdens een commissievergadering in Barneveld van 10 juni dit jaar− een bedrag van ‘tussen de twee en drie ton’ toegezegd, om het zogeheten dorpenbeleid 2.0 van de grond te krijgen. Dat dorpenbeleid is het plusje dat GS op de gedwongen herindeling hebben gezet, maar dat beide gemeenten zelf moeten maken. ‘Daar heeft Barneveld helemaal geen zin in’, aldus De Vries. Om Barneveld tevreden te houden, is de provincie volgens De Vries met dat extra geld over de brug gekomen.

 

Geheim verlanglijstje

Daarnaast schijnt er een geheim Barnevelds verlanglijstje te zijn, aldus De Vries. Dat is ook Binnenlands Bestuur eerder ter ore gekomen. Dat verlanglijstje is vastgesteld in een geheime vergadering van het presidium. ‘Daarin schijnt Barneveld te zeggen: “Provincie, jullie willen dat we herindelen, dan moeten jullie over de brug komen”. Ik kan dit niet hard maken, want Barneveld wil dit stuk niet openbaar maken, zelfs niet na een Wob-verzoek.’

 

Onbespreekbaar

Maar dit is nog niet alles, aldus De Vries, die in de Spiegelgroep zat die op verzoek van GS het open overleg van het herindelingsproces heeft bewaakt. ‘Als Spiegelgroep hebben we onder meer het college van Barneveld geïnterviewd. Het college zei tegen ons dat ze openstonden voor meer samenwerking met Scherpenzeel op strategische vraagstukken. Een week later, toen ook GS aan tafel zaten, zeiden ze opeens dat dit onbespreekbaar was. Dat vind ik raar.’

 

Verscherpt toezicht

Uitermate curieus vindt De Vries ook dat GS Barneveld toestemming hebben gegeven om ruim twee miljoen euro uit te trekken voor de verplaatsing van de fietscrossvereniging Flying Bikes. Barneveld staat, net zoals Scherpenzeel, sinds de start van de arhi-procedure onder verscherpt toezicht. Een deel van het benodigde bedrag wordt uit de algemene reserve van Barneveld gehaald. ‘Dit zou niet moeten kunnen vanuit de provinciale rol als toezichthouder, maar de provincie heeft er wel toestemming voor gegeven.’

 

Deze optelsom maakt het dat De Vries van omkoping spreekt. Financiële voordelen, toegezegd door de provincie, zijn volgens hem doorslaggevend geweest voor de Barneveldse steun voor herindeling. Scherpenzeel is fel gekant tegen de fusie en wil zelfstandig blijven.

 

Framen

Naar aanleiding van de brief van Berends aan rector magnificus Van Krieken heeft Van Krieken vorige week een gesprek gehad met De Vries. De hoogleraar heeft Van Krieken bovenstaande punten op basis waarvan hij tot zijn conclusie komt dat er sprake is van omkoping, niet met Van Krieken besproken. ‘Hij (Van Krieken, red.) heeft gezegd zich niet te willen bemoeien met inhoudelijke punten, omdat dat mijn expertise als hoogleraar bestuurskunde is. Hij wilde mijn kant van de zaak horen en hij heeft zijn steun uitgesproken. Dat heeft hij met zijn brief aan Berends ook gedaan, hoe GS dat ook framen.’