Het moest echt anders: metamorfose van de Sneekweek

Terwijl de lokale beiaardier hem net niet overstemt, vertelt wethouder Michel Rietman over de controlekamer. Het is een zonovergoten ochtend in Sneek. We staan in de schaduw van de laatmiddeleeuwse Martinikerk in het met een stadsgracht omgeven hart van de Friese waterstad. Voordat op de eerste zaterdag van augustus de Sneekweek van start gaat, wordt hier pal naast de kerk steevast een zenuwcentrum ingericht in een aantal mobiele containers.

Tijdens de week hangt de binnenstad vol met camera’s. Als de straten en pleinen dan vollopen met tienduizenden daggasten en feestgangers, wordt het gedrang vanuit hier overzien dankzij grote beeldschermen. De politie heeft contact met agenten in het uitgaanspubliek, met boa’s en met particuliere beveiligers van de drukbevolkte horecazaken. Ook worden vanuit hier de matrix-borden bediend die in de binnenstad zijn opgesteld. De borden vertellen de bezoekers wanneer welk optreden, en waar, van start gaat.

Cocaïne snuiven

‘Het is de kunst om de mensenmassa zich de hele tijd over de stad te laten verspreiden’, had wethouder Rietman daarover al eerder gezegd, tijdens een rondwandeling. Nu herinnert hij zich met enig leedvermaak: ‘Er was één zo’n gek die hier naast de commandowagen even wat cocaïne ging snuiven. Die stond gelijk op de camera.’

De wethouder wijst: ‘Daar aan de overkant zie je het Atrium, dat is het kunstencentrum in het cultuurkwartier. Tijdens de Sneekweek wordt het ingericht als noodpost, waar de EHBO zit en het ambulancepersoneel. Maar het valt elk jaar eigenlijk reuzemee wat zij aan alcoholvergiftigingen binnenkrijgen, en aan jonge meisjes of jongens die voor het eerst alcohol hebben gedronken.’

De Hardzeildag

Sneek is de hoofdstad van de ruim tien jaar geleden heringedeelde gemeente Súdwest-Fryslân. Michel Rietman is er namens het PvdA sinds twee jaar wethouder, met in zijn portefeuille onder meer gastvrijheidseconomie en woningbouw. In Friesland kwam hij ooit terecht als liefdesmigrant, vertelt hij. Eerst was dat in Drachten, meer in het oosten, in het veengebied. De laatste twintig jaar woont hij in Sneek, een historisch rijkere stad, getekend door de langgerekte verbinding met het Snekermeer dat een aantal kilometers verderop ligt. Daar op het water wordt al sinds de negentiende eeuw in augustus een Hardzeildag georganiseerd. Die dag groeide onder de vleugels van de Koninklijke Watersportvereniging Sneek uit tot een zeilwedstrijd met 1500 deelnemers in meerdere categorieën. ‘Het grootste zeilevenement van Europa’, bezweert Rietman.

In de binnenstad van Sneek grepen de horeca-ondernemers de zeilwedstrijd aan voor uitbundige feesten. De Sneekweek werd een begrip. Als Rietman op een VNG-congres zegt wethouder te zijn van gemeente Súdwest-Fryslân krabt menigeen zich op het hoofd, vertelt hij. Maar begint hij over de Sneekweek, dan lichten de ogen op.

Garden of Dance

Toch begon de week de laatste jaren te lijden onder haar eigen succes. Breekpunt was misschien wel de evaluatie van 2018. Op het Schaapmarktplein stond de muziek veel te hard. De beats donderden er over het hoofd heen van het standbeeld van de Sneker oud-premier Piet Gerbrandy, met de pet in de hand verloren in het feest. De Stadhuistuin, met elke avond het evenement Garden of Dance, moest meermaals afgesloten worden vanwege de te grote toeloop van jonge mensen die zich door de toegangen naar binnen drongen. De binnenstad zag er overdag uit als een verlaten festival, met de stank van verschaald bier in de straten en door feestgangers achtergelaten vuil. Na verloop van de tien dagen die de Sneekweek toen nog duurde, werd de sfeer grimmiger door het alcoholgebruik en het slaapgebrek van feestgangers die er elke avond opnieuw op uit gingen. De politie klaagde over de grote aanslag op de eigen menskracht.

Van tien naar zeven

Een streep werd getrokken. De tien dagen gingen terug naar zeven. Het Garden of Dance-evenement, waarvoor bussen met jongeren naar Sneek kwamen, verdween. Evenals de Stadhuistuin als locatie. De coördinatie van de festiviteiten kwam in handen van de Stichting Sneekweek, die één vergunningsaanvraag voor de gehele week indient. ‘Voor die tijd kwamen er wel 22 vergunningsaanvragen binnen, voor allerlei podia of activiteiten’, vertelt Michel Rietman in zijn werkkamer in het monumentale stadhuis.

‘Dus elk plein, om het zo te zeggen, vroeg zijn eigen vergunning aan. De gemeente moest al die vergunningen verwerken, zonder grip te hebben op hoe het programma er in zijn totaliteit uitzag. Omdat die samenhang ontbrak, verschraalde het evenement. Dat krijg je als iedereen denkt: “Ik moet maar één specifieke doelgroep aanboren en dan kan ik mijn tap openzetten.” Uiteindelijk hebben we gezegd: we moeten toe naar een toekomstbestendige Sneekweek, en dat betekent dat onze inwoners het weer fijn vinden om zelf naar de Sneekweek te gaan en niet gillend op vakantie gaan omdat ze alleen maar overlast hebben. De Sneekweek gaat ook om onze eigen inwoners.’

De optimist

Buiten gekomen gaat de wethouder voor langs de Kerkgracht, waar een paar jonge vrouwen net ‘suppend’ op surfplanken passeren. Eén wens die de stad heeft, is de zeilwedstrijd weer nadrukkelijker onderdeel maken van de feestweek. ‘Het Snekermeer ligt echt wat verder van de stad. Het is de uitdaging om de fysieke verbinding met de zeilwedstrijd in de grachten terug te laten komen’, vertelt de wethouder. Hij wijst naar het theater aan de overkant. Ter hoogte daarvan vindt tegenwoordig een grachtenconcert plaats, met klassieke muziek. (Zie Google Streetview.) Toehoorders kunnen op de kades plaatsnemen, of in bootjes op het water – à la het Prinsengrachtconcert in Amsterdam.

De vlootschouw

Verderop bij de Waterpoort, bij de Kolk, net voorbij het parkeerterrein dat elke Sneekweek plaats biedt aan een kermis, vindt ieder jaar als opening de vlootschouw plaats. Van alle dertig klassen van de zeilwedstrijd op het Snekermeer passeert een aantal. De schippers steken traditioneel de hand op naar de commissaris van de koning op het Statenjacht. ‘Tussendoor zie je ook wat pramen met muziek erop, een putkapel, een koor, of een dansgroepje. Op een ponton speelt een bandje. Zo’n opening wil je dan met een klapper eindigen. Vroeger was hier het vuurwerk. Dat heeft zijn voors en tegens; aan de overkant stond de brandweer altijd klaar met een grote ladderwagen. We hebben er toen een lasershow van gemaakt, en vorig jaar een waterspektakel. Als de opening dan is afgesloten, begint de Sneekweek echt: alle mensen trekken de binnenstad in.’

Lees de rest van het artikel in BB#14, op papier of hier online. 

Daarin vertelt Sander ten Bosch, directeur van Stichting Sneekweek, hoe de Sneekweek in 2030 volledig circulair kan zijn. Het enorme energieverbruik van zo’n evenement? ‘Dat valt erg mee’, zegt Ten Bosch.