‘Het is een keer afgelopen’

Wethouder Son en Breugel stopt om verziekte sfeer

Op het Kerkplein van de 17.000 zielen tellende gemeente Son en Breugel staat de Sint-Petrus’-Bandenkerk. Een kerkgebouw uit 1960, waar de roomse schoonheid niet à la minute vanaf spat. Allerlei erfgoedclubs zien dat anders en vinden de kerk met zijn ‘unieke gevel een hoogtepunt van de naoorlogse architectuurgebonden kunst in Brabant’. Pronkjuweel in de ogen van de erfgoedclubs en de rijksbouwmeester of niet, het bisdom Den Bosch en de gemeente zien geen plaats meer voor de kerk. Op zondag 3 december leidt bisschop De Korte er de laatste eredienst, waarna het asbest uit de kerk wordt verwijderd en de slopers aan het werk kunnen. Op 1 februari krijgt de gemeente de grond van het bisdom.

In de hal van het gemeentehuis ligt Forum ‘het meest gelezen weekblad van Son en Breugel’ op de grote leestafel. In de ingezonden brievenrubriek doen ‘verontruste Sonnenaren’ nog een wanhopige poging om het tijd te keren. Het zijn de laatste schermutselingen in een jarenlange strijd. Er is nog steeds gekrakeel over het lot van de Sint-Petrus’-Bandenkerk in het welvarende dorp ten noorden van Eindhoven, maar politiek is de angel eruit na het vertrek van de lokale partij Dorpsvisie uit de coalitie. De huidige coalitie van Dorpsbelang, VVD en GroenLinks vindt dat het Kerkplein op de schop moet. Geen wolkje aan het politieke zwerk zou je zeggen, maar toch houdt verantwoordelijk wethouder Robert Visser (Dorpsbelang) het voor gezien. Op 24 november trekt hij de deur achter zich dicht. Hij heeft genoeg van de verdachtmakingen en vuilbekkerij door de tegenstanders van de sloop van de kerk.

Voetbalstadion
Vissers positie was sterk; van de gemeenteraad hoefde hij niet weg. De Sint-Petrus’-Bandenkerk wordt snel gesloopt en Son en Breugel krijgt er een puik multifunctioneel centrum voor terug. Achter de oude kerktoren op het Kerkplein verreist zelfs een nieuw kerkje. Met een overwinning op zak, werpt Visser (57) de handdoek in de ring. Het is weer eens wat anders. Waarom? ‘Niet iedereen begrijpt het, heb ik gemerkt’, reageert Visser, terwijl het geluid van een drilboor door het gemeentehuis ratelt. Ook het gemeentehuis aan het Raadhuisplein gaat op de schop.

Visser vertelt: ‘Ik heb het idee dat ik in het verkeerde spel ben beland. Er wordt in de raad voor de publieke tribune gespeeld, maar de raadszaal is geen voetbalstadion. Daar leek het in de discussie over de renovatie van het Kerkplein wel op. Inhoudelijk is het Kerkplein geen issue; de bestemming en de marsroute liggen vast. We varen een koers die door de raad wordt gedragen. Ik loop bijna twee zittingstermijnen mee als bestuurder en ik doe niets wat van de raad niet mag. Maar ik zit hier wél om dingen voor elkaar te krijgen. We bespreken iets en als we het met elkaar eens zijn, dan gaan we het doen.’

Maar ja, als een geïnformeerde groep zich na een raadsbesluit gaat roeren, dan is er doorgaans altijd wel een partij die zich opwerpt als hun politieke spreekbuis. In Son was dat de lokale partij Dorpsvisie, waarmee Dorpsbelang in het voorjaar van 2016 brak en die sindsdien in de oppositie zit. Dorpsvisie zag wel wat in het pleidooi voor hergebruik van de kerk. Zoals ‘s lands rijksbouwmeester Floris Alkemade dat deze zomer ook nog deed. Hij pleitte in een brief aan de gemeenteraad tegen sloop en voor een nieuwe bestemming van de kerk, want met sloop ‘zou een essentiële laag uit de geschiedenis van de gemeente’ verdwijnen. Nadat was besloten de kerk te slopen, had de gemeente weliswaar onderzoek naar hergebruik laten uitvoeren, maar in zo’n quick scan ontbrak volgens Alkemade ‘vaak de diepgang’.

Rijksbouwmeester Alkemade uit buurgemeente Sint-Oedenrode, thuisbasis van de Parochie van de Heilige Oda die ook over Son en Breugel gaat, kreeg geen reactie van wethouder Visser. Waarom niet? ‘Als we een besluit hebben genomen, dan gaan we door. Het is een keer afgelopen. Het bisdom had in overleg met de parochie een besluit over de kerk genomen en vier van de vijf fracties in de gemeenteraad hadden gekozen voor een centrumplan. Iedereen kan zich daarmee bemoeien en van alles vinden van de sloop, maar de gemeente gaat niet over de sloop van de kerk. Dat doet de kerk zélf. Het CDA zegt dat ze kan instemmen met aankoop van de kerk maar niet kan leven met de sloop, maar ik zeg het nog maar eens: de bisschop in Den Bosch heeft zélf als voorwaarde gesteld dat de kerk zou worden gesloopt. Dat is nog steeds niet geland in de gemeente. Of men wíl dat niet laten landen, dat weet ik niet. Het bisdom wilde een nieuwe kerk in het centrum; dat kon alleen als de oude kerk zou worden gesloopt.’

Akelige brieven
Dat erfgoedverenigingen een laatste poging ondernamen om de sloop van de Sint-Petrus’-Bandenkerk te voorkomen, begrijpt Visser op zich best. ‘Die mensen staan voor hun zaak en ik begrijp hun emotie ook, maar dat moet wel op een zuivere manier gebeuren. Je hebt niet het recht om mensen zwart te maken of te beledigen omdat je het niet met ze eens bent. In de discussie gaat het er ook om hoe je met elkaar omgaat en welke normen en waarden je hanteert.’ En daar liep het volgens de wethouder spaak in Son en Breugel. Visser: ‘De kritiek werd persoonlijk; binnen en buiten de raadszaal begon men op de man te spelen. De manier waarop werd gesproken en geschreven, is niet mijn manier van werken. Ik houd van een pittige discussie. Als het in mijn kop zit, zit het niet in mijn kont. Maar dan wel op een faire en fatsoenlijke manier. Ik laat mij niet verdacht maken en verrot schelden.’

De bestuurder Visser had het niet alleen verbruid, de mens Visser deugde ook niet. ‘Ik werd als privépersoon in een park uitgescholden omdat ik als wethouder een besluit van de gemeenteraad uitvoer.’ Het debat in de raad werd giftig, er belandden akelige brieven op het gemeentehuis. ‘Het is echt niet zo dat ik bij de eerste de beste tirade het bijltje erbij neerleg. De emmer is langzaam maar zeker overgelopen. Inspraakrondes waarin op de man wordt gespeeld, brieven, mails. In de discussie over het Kerkplein ging het niet meer over de toekomst van Son en Breugel, maar over Visser die opeens bestuurslid bij de BAM was. Ik was een toevallige passant en een fraudeur. Ik woon hier sinds 1991! Waarom willen ze mij kwetsen? Ik weet niet wat het is. Je denkt dat je het van je af kunt laten glijden, maar uiteindelijk doet het je toch wat.’

Heeft hij contact gezocht met de brievenschrijvers? PvdA-fractievoorzitter in Eindhoven Frank Depla nodigde onlangs zijn uitschelders in een café uit voor bier en bitterballen. Depla vond dat je een reëel gesprek kon voeren als de emotie uit de lucht was. (De reaguurders lieten overigens verstek gaan.) Robert Visser: ‘Heb ik niet gedaan. Ik zit hier 7 jaar en 7 maanden. Iedereen kon al die jaren bij mij over van alles aankloppen. Ik ben benaderbaar. Maar ik zoek de mensen met een grote mond niet op. Ik reageer niet op commentaar of op een actiegroep. Dat heeft de burgemeester wel gedaan, en dat snap ik, maar ik doe dat niet. Wij hebben een gemeenteraad en die neemt beslissingen. De kerk wordt gesloopt als voorwaarde om een nieuwe kerk te kunnen bouwen. We krijgen als gemeente commentaar op het slopen van de kerk, maar de critici kunnen niet blij zijn dat er een nieuwe kerk komt. Waar gebeurt dat in Nederland?’

De nuchtere Fries Visser voelt zich niet beschadigd en hij is ook niet verzuurd, hij zegt alleen fatsoenlijk behandeld te willen worden. En hij wil dat de democratische spelregels worden gevolgd. Visser: ‘Maar dat is heel moeilijk in Son en Breugel. De renovatie van het Kerkplein is met een ruime meerderheid door de raad aanvaard, maar democratisch genomen besluiten worden voortdurend ter discussie gesteld. Je bent het ermee eens, je bent het er niet mee eens, maar het is wel de manier waarop we proberen om dit land ordentelijk te besturen. Ik wil het spel op die manier spelen, maar ik zit kennelijk op het verkeerde moment in het verkeerde spel. Ik ben daar erg strikt in, ja. Ik gebruik geen dramatische woorden en ik wil ook geen statement maken, maar de politieke cultuur van nu is de mijne niet.’

Politieke cultuur
De beslissing van Visser om op te stappen kwam als een complete verrassing voor raad en college. Burgemeester Hans Gaillard wist van niets. Net als de fractievoorzitter van zijn partij Dorpsbelang. Visser: ‘Ik heb geen moment overwogen om de burgemeester om steun te vragen of om voor mij de barricaden op te gaan. We hebben in het college wel gesproken over verdachtmakingen en hoe je daarmee moet omgaan. Want hoe dan ook: ze hebben invloed op het bestuur en op het functioneren van de ambtelijke staf. Maar deze beslissing heb ik in splendid isolation genomen. Dat heb ik heel bewust gedaan. Zo’n keuze maak je zelf. Maar ik heb er geen slapeloze nachten van en ik heb ook niet willen dreigen. In dat soort flauwe spelletjes geloof ik niet.’ Uitschelden, bedreigen op het internet (anoniem of ondertekend), beledigen in een brief of kwaadspreken in de gemeenteraad – wie kijkt er anno 2017 nog op van de verloedering van de politieke cultuur en het vernederen van bestuurders? In die tijd leven we.

Visser: ‘Dat is natuurlijk zo, maar je maakt uiteindelijk wel je eigen afweging. Ik was nog niet eerder verrot gescholden. Ik ben geen grote knuffelbeer, die ambitie heb ik ook nooit gehad, maar dit was het andere uiterste. En: ik hoef dit niet te doen, hè? Ik heb het hartstikke leuk gevonden en het was een voorrecht om bijna acht jaar wethouder te mogen zijn, maar ik kan nog ontzettend veel andere nuttige dingen met mijn leven doen. Ik ben hierin gerold omdat Dorpsbelang mij eerst vroeg of ik raadslid wilde worden en later of ik wethouder wilde worden. Ik ben bestuurder geworden, maar ondernemer gebleven.’

CV
Robert Visser (Beers, 1960) studeerde van 1979 tot 1986 sociologie aan de Universiteit Groningen. Na zijn studie ging hij naar Philips, waarvoor hij op verschillende plekken in de wereld (Eindhoven, Hamburg, Stockholm, Palo Alto en Natick) als directeur en general manager werkte. Tussen 1992 en 1996 was hij directeur van ARRO Electronics. Van 2002 tot 2008 was Visser directeur van de Five Nations Golf Club in de Belgische provincie Namen. Tot 2010 voerde hij opdrachten uit voor Recair, StorkAir en BAM Vastgoed.

In Son en Breugel was Visser drie jaar voorzitter van de lokale hockeyclub en jarenlang trainer/coach van jeugdteams. In mei 2010 werd Visser in Son en Breugel wethouder centrumvisie, Vestzaktheater, accommodatiebeleid, economische zaken, Ekkersrijt, ruimtelijke ordening, CMD, Wmo en jeugdbeleid, volkshuisvesting en afval. Hij is tevens bestuurlijk trekker werklocaties voor de Metropoolregio Eindhoven. Op 24 november vertrekt hij als wethouder.