Grote zaken, kleine zaken
Zo, nu gaat het echte werk beginnen met de Tweede Kamerverkiezingen. De landelijke partijen hadden afgelopen woensdag een leuke opmaat met De Voorronde van de echte verkiezingen op 9 juni.
De thema’s die de landelijke politieke partijen de afgelopen weken in de strijd gooiden, kunnen na het voorspel nu tot een hoogtepunt komen. Het ging al vooral over: bezuinigingen, lastenverhogingen, het tekort van 35 miljard euro, AOW wel of niet naar 67 jaar, immigratie en hoofddoekjes in overheidsgebouwen.
Het is toch ook te gek voor woorden om het te moeten hebben over speeltuintjes, lokaal parkeerbeleid, aanpak van de jeugdwerkloosheid in de regio óf plannen om krimp van een gemeente op te vangen. Lokale lulligheid hoort niet bij grootse en meeslepende politieke zaken. Eindelijk kregen die suffige gemeenteraadsverkiezingen allure door het titanengevecht op televisie tussen Bos en Wilders. Wilders: ‘De PvdA staat voor Partij van de Arabieren’. Bos: ‘De PVV is lekker bezig, met jullie Kamerlid Brinkman die dronken een barman bedreigt in Nieuwspoort.’
Echte spierballenpolitiek en van een heel andere orde dan die kwestie in Best, waar de partij Puur Bests Belang de trottoirs in alle wijken rollator- en rolstoelproof wil maken. Nee, dan Alexander Pechtold: ‘De politiek van de PVV is een grotere bedreiging voor Nederland dan de islam.’
En wat wil Burger Belangen Almelo? Een referendum over het steken van gemeenschapsgeld in een nieuw stadion voor voetbalclub Heracles. Trivialiteiten zijn het. Wel of niet militairen houden in het Afghaanse Uruzgan, daar lopen de Verhagens en de Koendersen pas écht warm voor. En wat moet je nou met meer stallingsplaatsen voor fietsen in de binnenstad van Purmerend, zoals de Stadspartij daar wil? Rutte wil géén belastingverhogingen, want dat is gif voor de economie.
Wat de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 duidelijk hebben gemaakt is dat er twee werkelijkheden zijn: die van de kaasstolp over het Binnenhof én die van lokale partijen die problemen moeten oplossen die een grote impact hebben op bewoners van hun gemeenten. Die twee werelden raakten elkaar niet of nauwelijks. Het gekijf tussen Wilders en de anderen ging niet over de oplossing van lokale problemen. De PVV doet slechts mee in twee van de 431 gemeenten. Haagse ruzies werden inzet van de gemeenteraadsverkiezingen.
Gelukkig zijn de lokale verkiezingen nu geen ballast meer en kunnen Rutte, Balkenende, Pechtold, Bos, Halsema, Kant - en vergeet Wilders niet - met hun wezensvreemde karavaan door naar de Tweede Kamerverkiezingen.
Erik van Zwam
Een extreem voorbeeld van het verband tussen lokaal en landelijk zien we in het aftreden van Agnes Kant. Een landelijke fractievoorzitter die aftreedt om de uitslag van de plaatselijke verkiezingen, kan het nog gekker? Een jaar of tien geleden is het dualisme ingevoerd in de lokale politiek. Alleen is toen één essentieel element over het hoofd gezien en dat is dat dit overschaduwen van het lokale door het landelijke zou plaatsvinden.
Men is vergeten het landelijk vaststellen van de datum voor de lokale verkiezingen los te laten. Nu moeten raden verder tot aan de volgende verkiezingen, ook als een college valt. Bij het vallen van een college kunnen de verhoudingen verstoord zijn, er moet misschien een ‘tweedehands’ college worden gevormd, maar vooral: de kiezers kunnen zich niet uitspreken over de gebeurtenissen.
Een essentieel gebrek in de verbetering van het functioneren van de politiek. Ik stel dan ook voor om op zo kort mogelijke termijn de landelijke datum van plaatselijke verkiezingen af te schaffen en de verkiezingsdatum over te laten aan de gemeente zelf. Dat laat zien dat we de lokale politiek serieus nemen en dat deze volwassen is. Dan moet je wel een min of meer onafhankelijke instantie hebben die de datum bepaalt, zoals de burgemeester. Hij zal dan op onpartijdige wijze een besluit moeten nemen, eventueel in overleg met de commissaris van de koningin. Dit systeem geldt ook voor de provincie.
Om vreemde invloeden door plotselinge volksverhuizingen te voorkomen, moet de peildatum van de stemgerechtigde inwoners dan ook de datum van het besluit van de burgemeester zijn, of de datum van het ontstaan van de crisis.