Tumult in fracties over strategisch stemmen

De BoerBurgerBeweging (BBB) wordt zoals verwacht de grootste fractie in de nieuwe Eerste Kamer. De partij krijgt 16 zetels. Dat is wel een zetel minder dan de prognose na de verkiezingen van de Provinciale Staten in maart. Het verschil komt door strategisch stemmen. Tien stemmen die dinsdag zijn uitgebracht bij de Eerste Kamer, kwamen niet uit bij de eigen partij, maar bij een ander.

Klein verschil door strategische stemmen

GroenLinks en PvdA, die één fractie gaan vormen, komen samen uit op 14 zetels. Daarmee zouden zij de coalitie aan een meerderheid kunnen helpen. VVD, D66, CDA en ChristenUnie hebben samen 24 van de 75 zetels in de Eerste Kamer. Dat zijn wel twee zetels meer dan bij de eerste prognose. De voorlopige uitslag van de Verkiezingsdienst van het ANP wijkt iets af van de prognoses. Het verschil komt door strategisch stemmen. De kiezers mogen een stem uitbrengen op andere partijen, die daardoor een zetel van anderen kunnen afsnoepen.

Vooral landelijke coalitie hiel elkaar

Het waren vooral de vier partijen in de landelijke coalitie (VVD, D66, CDA en ChristenUnie) die elkaar hielpen. Het CDA kreeg twee stemmen extra in Overijssel en de ChristenUnie een stem. De VVD kreeg juist twee stemmen minder dan het aantal Statenleden van de partij in die provincie, en D66 'verloor' er een stem. In Flevoland ging een stem van D66 naar VVD.

In Zeeland werden de meeste strategische stemmen uitgebracht. Het is de enige provincie waar GroenLinks en PvdA al een gezamenlijke fractie hebben. In de nieuwe Eerste Kamer gaan de twee partijen ook samen. Van de zes Statenleden komen drie voort uit GroenLinks, maar die partij kreeg geen enkele Zeeuwse stem. Alle stemmen gingen naar de PvdA. Ook D66 en ChristenUnie ontvingen vanuit Zeeland geen enkele stem, terwijl ze er wel een zetel hebben. Die stemmen kwamen terecht bij VVD en SGP.

Statenlid uit fractie gezet

De manier waarop de coalitiepartijen elkaar hielpen, wierp vruchten af. In de nieuwe Eerste Kamer krijgen ze 24 zetels. Na de Statenverkiezingen in maart hadden ze virtueel twee zetels minder. Daardoor zijn ze niet afhankelijk van de BBB om voorstellen aangenomen te krijgen. Via GroenLinks/PvdA kan de coalitie ook een meerderheid krijgen.

Eén afwijkende stem was niet vooraf besproken. Een Statenlid van GroenLinks in Zuid-Holland stemde op Volt. Die ene stem was genoeg om GroenLinks/PvdA een zetel te kosten. Volt kreeg onverwacht juist een tweede zetel in de Eerste Kamer. Fractievoorzitter Sinan Özkaya van GroenLinks spreekt van ‘een vertrouwensbreuk’ en heeft Statenlid Debora Fernald na de verkiezing direct uit zijn fractie gezet.

Uitslag nog niet definitief

De 75 leden van de Eerste Kamer zijn gekozen door de twaalf Provinciale Staten, door kiescolleges van de bijzondere gemeenten Bonaire, Sint Eustatius, Saba en door een nieuw kiescollege voor Nederlanders in het buitenland. De uitslag is nog niet definitief. De stemmingen op Bonaire, Sint Eustatius en Saba zijn nog niet binnen. Bovendien moet de Kiesraad de uitslag nog vaststellen. Dat gebeurt donderdag.

De zetelverdeling in de Eerste Kamer: BBB 16 zetels, GroenLinks/PvdA 14, VVD 10, CDA 6, D66 5, PVV 4, SP 3, ChristenUnie 3, Partij voor de Dieren 3, JA21 3, SGP 2, Volt 2, Forum voor Democratie 2, Onafhankelijke Politiek Nederland 1, 50PLUS 1. (ANP/Redactie)