'Een eitje bakken kan reden voor asiel zijn'

'Of we iedereen die bij wijze van spreken een ei heeft gebakken ook asiel moeten geven', vroeg Joost Eerdmans van JA21 zich dinsdag af in de Tweede Kamer. 'Een eitje bakken voor de Nederlanders kan zeker een reden voor asiel zijn', reageert hoogleraar Migratierecht aan de Radboud Universiteit, Tineke Strik.

Perceptie

In Nederland maken mensen zich volgens Eerdmans grote zorgen over een eventuele migratiestroom uit Afghanistan. En Nederland was al niet zo scheutig, want tot maandag en dinsdag ging het politiek en maatschappelijk debat vooral over de tolken die in nood zitten, niet om chauffeurs, koks, journalisten en mensenrechtenactivisten. Als dat eitje bakken in de ogen van de machthebbers laakbaar is, en er is angst voor represailles, dan is dat eitje volgens hoogleraar Strik, tevens Europarlementariër voor GroenLinks, zeker een reden voor asiel. 'Het gaat juist om de perceptie van de mensen daar, daar is het hele asielrecht op gebaseerd.'

Hier opvangen

Niet dat Strik de grenzen wijd wil openzetten. Het merendeel van de asielzoekers zal in landen als Pakistan en Iran een heenkomen zoeken, verwacht zij. Dat is te organiseren via internationale organisaties zoals de UNHCR. 'Maar sommigen zijn daar ook niet veilig en dat is Europa dan waarschijnlijk wel. Hen moet je wel hier opvangen.' Overigens heeft buurland Oezbekistan al laten weten geen Afghanen te willen opnemen.

Aantal aanvragen

Europarlementariër Thijs Reuten (PvdA) vindt sowieso dat Nederland het slecht heeft aangepakt en is zeer ontstemd over het Nederlandse debat. 'Het getuigt niet van beschaving om in zo´n crisis gelijk te praten over het aantal aanvragen. Dat is een bekrompen reactie. Je zou je sterk moeten maken voor Afghanen die hun nek hebben uitgestoken.' In de pacifiërende woorden van de Taliban heeft Reuten niet veel vertrouwen. 'We moeten het zekere voor het onzekere nemen en die mensen weghalen, ook mensenrechtenactivisten en journalisten.'

Inschattingsfouten

Hij spreekt ook van inschattingsfouten door Nederland. Nederland stuurde een week geleden nog een brief met zes andere lidstaten naar de Europese Commissie dat Afghanen gewoon zouden moeten worden uitgezet. Even daarvoor stuurde Nederland - samen met een aantal andere lidstaten - een oproep aan Griekenland om aan de humanitaire eisen voor vluchtelingenkampen te voldoen zodat naar Nederland gereisde vluchtelingen weer terug naar die Griekse kampen kunnen worden gestuurd. 

Pushbacks

En dat is juist het probleem, zegt Strik. Er is een migratiepact waarin afgesproken is hoe mensen de Europese Unie binnen zouden moeten komen. 'Er staan in dat pact ook afspraken over het beter verdelen van de verantwoordelijkheid van asielzoekers die de EU binnenkomen. De huidige regel is dat een grensland waar iemand binnenkomt verantwoordelijk blijft voor de bescherming van die persoon, en dat zorgt voor een onevenredig grote druk op die grenslanden. Maar de andere lidstaten, zoals Nederland, staan niet te trappelen om een deel van de asielzoekers over te nemen vanaf de buitengrenzen. Met als gevolg dat er pushbacks plaatsvinden, door lidstaten als Griekenland, maar ook Hongarije en Kroatië. Zij sturen asielzoekers terug,' zegt zij.

EU-coördinatie

Strik doet namens het Europees Parlement onderzoek naar de pushbacks, en de rol van grensbeschermingsorganisatie Frontex. Strik, die donderdag het woord voert namens de Groenen bij een meeting van de commissies Buitenlandse Zaken, Ontwikkeling en de commissie voor relaties met Afghanistan: 'Het wordt tijd dat landen samenwerken en niet naar elkaar gaan kijken.'

En dat gebeurt nu. Dinsdag hebben de lidstaten en strakkere coördinatie afgesproken van de evacuaties. Tot zichtbare opluchting van minister Kaag van Buitenlandse Zaken. 'We moeten binnen de EU en met de EU een eensgezinde lijn oppakken', zei ze. Strik verwacht dat ook voor donderdag in het EP: 'Ik verwacht dat het EP zich sterk zal uitspreken voor een ruime definitie van mensen die we weg moeten zien te halen en een goede coördinatie op EU-niveau.'