Gemeenteraden zijn vaak te passief

Gemeenteraden zijn vaak te passief. Bijna altijd formuleert het college de kaders. Af en toe amendeert de raad en stuurt hij enigszins bij met een motie of initiatiefvoorstel. De controlerende taak wordt vaak niet afgemaakt. Het blijft veelal steken bij het vragen om informatie; de beoordeling ervan blijft achterwege.

Onvoldoende

De soms ‘ronduit slechte’ digitale informatievoorziening in veel gemeenten is voor raadsleden een ‘serieuze handicap’ om hun controlerende functie goed te kunnen uitoefenen. Niet alle instrumenten die raadsleden tot hun beschikking hebben, worden (voldoende) gebruikt. Dat blijkt uit onderzoek Om de controle door de raad naar de toepassing van het raadsinstrumentarium voor controle en kaderstelling in de gemeentelijke praktijk. Het onderzoek is in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken uitgevoerd door Peter Castenmiller en Klaartje Peters van Stichting Decentraalbestuur.nl. De onderzoekers hebben in tien gemeenten onderzocht hoe gemeenteraden gebruik maken van het beschikbare instrumentarium dat zij sinds de invoering van het dualisme tot hun beschikking hebben, en hoe zij daarmee hun controlerende en kaderstellende rol invullen.

Te omvangrijk

Uit het onderzoek komt naar voren dat de raden het beschikbare instrumentarium – zoals amendementen, moties, initiatiefvoorstellen, interpellaties, rekenkamer(functie) en raadsonderzoeken –  toereikend vinden. Sommigen vinden het te omvangrijk. Hoewel raadsleden diverse instrumenten inzetten om aan informatie te komen, voelen zij zich desondanks niet altijd goed geïnformeerd. Naast de soms belabberde digitale informatievoorziening, werkt ook het toenemend gebruik van alleen audio- en videoverslagen in plaats van schriftelijke verslagen of notulen van raads- en commissievergaderingen belemmerend, zo stellen de onderzoekers.

Beoordeling

De beoordeling door raadsleden van de ontvangen informatie kan beter. Raadsleden menen dat het vragen om informatie voldoende is om invulling te geven aan hun controlerende taak. ‘Controle behelst naast informatieverwerving ook beoordeling, namelijk een vergelijking van de feitelijke situatie met de norm c.q. het kader. In het onderzoek is duidelijk gebleken dat die beoordeling weinig of enkel impliciet plaatsvindt.’ De onderzoekers stellen dat het controlerende werk ‘vaak niet (of niet zichtbaar) wordt ‘afgemaakt’’.

Gerichter controleren

Raden kunnen beter en gerichter controleren als zij beter gebruik maken van een aantal belangrijke instrumenten, zoals rekenkameronderzoeken, concluderen de onderzoekers. De ondersteuning door de fractie door de griffie en fractieondersteuning kan daarbij helpen. Raadsleden vinden zelf ook dat de kaderstelling en controle door gemeenteraden beter kan en moet.