Onderzoek naar armoede en ongelijkheid
Innovaties in negen gemeenten.
Gemeenten zetten veel beleidsinstrumenten in om armoede te bestrijden en ongelijkheid tegen te gaan. Maar bereiken ze de mensen die het nodig hebben? Necker onderzocht het armoedebeleid en de inzet op het tegengaan van ongelijkheid in negen gemeente. Dat deden wij op onze eigen manier: met het perspectief en de behoefte van inwoners voorop. Sluit het beleid aan bij hun behoeften? Hoe verloopt de samenwerking met maatschappelijke partners? Welke acties zetten gemeenten in om regelingen beter onder de aandacht te brengen? Deze onderzoeken leverden waardevolle lessen op voor rekenkamers, ambtenaren en raadsleden.
DoeMee-onderzoek: simpel en doeltreffend
Dit is het concept: onze onderzoekers stellen een onderzoeksopzet voor een rekenkameronderzoek op. We voeren het onderzoek uit voor een vaste prijs. Meerdere rekenkamers kunnen intekenen op het onderzoek. Per gemeente doorlopen we een apart onderzoeksproces, met heldere afspraken over het contact en de rolverdeling tussen het onderzoeksteam, de rekenkamer en de gemeente.
Wie is eigenlijk onze inwoner?
Klassiek rekenkameronderzoek richt zich vaak op cijfers, maar weinig rekenkamers kijken naar de vraag of de ingezette middelen passen bij de inwoners van de gemeente. Wij startten het onderzoek daarom met een analyse van de inwoners in de gemeente aan de hand van vier hulpbronnen:
- Economisch kapitaal
Inkomen, opleidingsniveau en toegang tot de arbeidsmarkt. - Sociaal kapitaal
Netwerk en steun uit de omgeving. - Cultureel kapitaal
Gedeelde normen en waarden, bijvoorbeeld via verenigingen. - Persoonskapitaal
Mentale en fysieke gesteldheid om mee te kunnen doen.
Aan de hand van deze vier typen kapitaal maakten wij inzichtelijk waar de inzet van de gemeenten zich op richt en of deze effectief is.
Aanpak en resultaat: van beleid naar beleving
Het onderzoek toonde aan dat gemeenten in hun beleidskaders sterk inzetten op het vergroten van het sociale netwerk en ondersteuning in de eigen omgeving. De instrumenten die gemeenten inzetten, sluiten echter niet altijd aan bij de doelgroep. Denk aan communicatie die alleen in het Nederlands is, wantrouwen richting de overheid of informatie die moeilijk te begrijpen is of niet toegankelijk. Hierdoor blijft de effectiviteit van de regelingen beperkt.
Daarnaast hebben wij gekeken naar de interne gemeentelijke processen en de samenwerking met maatschappelijke partners. Ondanks dat de samenwerking met externen cruciaal is voor de uitvoering van het armoedebeleid, wordt er vrijwel overal geworsteld met deze relatie. Toch blijkt dat een hechte samenwerking met partners bijdraagt aan een beter inzicht in de doelgroep, beter bereik en doelmatigere uitvoering.
Om de resultaten van het onderzoek te laten leven bij de gemeenteraden, is er in het onderzoek gewerkt met drie fictieve, maar realistische persona’s.
Veel mensen zoals Omar weigeren hulp, vaak door schaamte of wantrouwen richting de overheid. Gemeenten proberen dit te doorbreken met ervaringsdeskundigen en laagdrempelige steunpunten, wat de drempel voor hulp verlaagt. Toch blijft de eerste stap bij de inwoner liggen, waardoor een deel van de doelgroep alsnog niet wordt bereikt.
Shannah heeft te maken met een complexe hulpvraag, maar moet zelf de regie voeren over meerdere instanties, wat haar situatie nog moeilijker maakt. In Venray en Maastricht zorgen een coördinator en strategische samenwerking ervoor dat deze last niet bij de inwoner ligt, maar integraal wordt opgepakt. Dit vergroot de effectiviteit van hulpverlening en vermindert stress bij kwetsbare inwoners.
De ondersteuning voor kinderen, zoals sport- en cultuurregelingen, verschilt sterk per gemeente, soms met honderden euro’s verschil. Sinds 2021 werken alle gemeenten met vroegsignalering om financiële problemen sneller op te sporen, maar de manier waarop inwoners worden benaderd varieert. Persoonlijk contact blijkt hierbij effectiever, wat heeft geleid tot een groter bereik onder inwoners.
Effectief armoedebeleid begint bij begrijpen wie je inwoners zijn. Alleen door beleid aan te laten sluiten bij hun leefwereld, kunnen we echt verschil maken.”
Webinar: de 9 overkoepelende lessen
In dit webinar delen we de 9 lessen aan de hand van bovengenoemde persona’s en laten we praktijkvoorbeelden zien uit verschillende gemeenten. Bekijk hier het webinar.
Nieuw in 2025: DoeMee-onderzoek vitale wijken, dorpen en kernen
In veel gemeenten staat het lokale voorzieningenniveau onder druk. Zwembaden en buurtsupermarkten verdwijnen en verenigingen hebben moeite om vrijwilligers te vinden. Dit maakt het lastig om buurten, dorpen en kernen vitaal te houden. Het tegengaan van deze verschraling is een belangrijke opgave voor lokale bestuurders en raadsleden. Necker biedt het volgende: in 2025 kunnen rekenkamers deelnemen aan ons DoeMee-onderzoek naar het lokale voorzieningenniveau. Hiermee helpen we gemeenten om beter in te spelen op de behoeften van inwoners en de juiste keuzes te maken.
Meer weten?
Neem direct contact op met adviseur Nick Woudstra of bel: 06 - 308 93 250.
Bezoek onze website voor meer informatie over Necker.
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.