ACM: Maak werk van wet Markt en Overheid

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) maant gemeenten werk te maken van de wet Markt en Overheid. Uit een steekproef blijkt dat veel gemeenten nog steken laten vallen.

Steekproef wet Markt en Overheid

Per 1 juli 2014 gaat de wet Markt en Overheid (MenO) definitief in. De wet was al per 1 juli 2012 in werking voor nieuwe economische activiteiten, maar voor bestaande economische activiteiten was een overgangstermijn van twee jaar ingesteld. De ACM besloot via een steekproef in 35 gemeenten afgelopen najaar te peilen of gemeenten zich inderdaad hebben voorbereid op de wet en zich aan de gedragsregels houden.

Gemeenten handelen niet naar gedragsregels 

Dat blijkt tegen te vallen. De ACM concludeert dat de handelswijze van de meeste onderzochte gemeenten “mogelijk niet overeenkomt met de gedragsregels uit de wet MenO”. Gemeenten berekenen integrale kosten niet door in tarieven, lijken overheidsbedrijven die accommodaties exploiteren financieel te bevoordelen en hebben bij marktfalen vaak geen noodzakelijk besluit van algemeen belang genomen. Bij een dergelijk besluit van de raad gelden de gedragsregels niet.

Gelijk speelveld

Bestaande economische activiteiten zijn bijvoorbeeld het inzamelen van bedrijfsafval, groenvoorziening, horeca of het beheren van sporthallen of zwembaden. De wet MenO is ingevoerd om een gelijk speelveld te creëren voor marktpartijen die ook in aanmerking wilden komen voor deze activiteiten. De consument zou dan lachende derde worden, omdat bij concurrentie diversiteit en aanbod van bijvoorbeeld accommodaties zou toenemen en de prijzen zouden dalen.

Slechts een gemeente berekent kosten door
In de steekproef blijken 16 van de 35 gemeenten (10 grote, 13 middelgrote en 12 kleine) zelf sportaccommodaties exploiteren. Slechts één gemeente heeft de integrale kosten naar eigen zeggen doorberekend in de tarieven. 12 gemeenten (75 procent) zeggen dat niet te doen. Verder hebben 11 van de 35 gemeenten de exploitatie uitbesteed aan een overheidsbedrijf. Bij 10 van de 11 bestaat een financiële relatie tussen gemeente en overheidsbedrijf, zoals een subsidie of een exploitatiebijdrage, dus is daar mogelijk sprake van bevoordeling van het overheidsbedrijf.

Besluit van algemeen belang

Veel gemeenten zeggen uit maatschappelijk oogpunt integrale kosten niet door te berekenen of te subsidiëren. Bij kostendekkende tarieven zou sport niet meer toegankelijk en betaalbaar zijn voor een breed publiek. Wil een gemeente om die reden buiten de wet MenO vallen, dan is na zorgvuldige belangenafweging van gebruikers en ondernemers een formeel besluit van algemeen belang van de gemeenteraad nodig. Van de 27 gemeenten die zelf een sportaccommodatie exploiteren of dat door een overheidsbedrijf laten doen hebben negen dat gedaan en negen niet. Vijf gemeenten bleken niet of niet volledig bekend met de uitzondering. Zonder dit besluit zijn de gedragsregels onverkort van toepassing.

Goede aanpak in Tilburg
Werk aan de winkel dus, concludeert de ACM. Het is de hoogste tijd voor gemeenten hun bestaande economische activiteiten voor 1 juli door te lichten en na te gaan of hun handelswijze bij de exploitatie van sportaccommodaties overeenkomt met de gedragsregels van de wet MenO. De aanpak van de gemeente Tilburg is volgens de ACM een goed voorbeeld om een gemeente “markt en overheid”-proof te maken. De gemeente Tilburg nam een besluit van algemeen belang voor sportaccommodaties, vond geen gevolgen voor private ondernemers, maar houdt de deur wel open voor toetreding van marktpartijen in de toekomst.

Tijd van voorlichting voorbij

Vanaf 1 juli gaat de ACM handhaven met bij overtreding als uiterte consequentie een last onder dwangsom. ACM-bestuurder Anita Vegter doet vandaag tijdens een informatiemiddag van de ACM, VNG en Kenniscentrum Europa decentraal een oproep aan gemeenten. ‘De tijd van voorlichting is voorbij. We waarschuwen gemeenten: houd je aan de gedragsregels of begin nu aan het lange traject van een besluit van algemeen belang. ’

Lees het uitgebreide interview met ACM-bestuurder Anita Vegter in BB03.