Gemeenten investeren onvoldoende in juridische kennis

Gemeenten hebben volstrekt onvoldoende budget beschikbaar voor opleiding van hun juristen. Welke manager Juridische Zaken kan voor een bedrag van minder dan € 600 per jaar per medewerker de wat mij betreft minimaal vereiste 20 opleidingspunten in juridische kennis en vaardigheden realiseren?  

Er komen weer meer vacatures en de vergrijzing van overheidsjuristen gaat voelbare effecten krijgen, dus er zal meer instroom zijn van jonge juristen. De togaberoepen investeren veel in hun opleiding en in permanente educatie. Dat kan echter niet worden gezegd van de overheid, en al helemaal niet van gemeenten (de goeden niet te na gesproken). Gemeenten investeren volstrekt onvoldoende in opleiding en vaardigheden van hun juristen. Het verlies aan (strategische) juridische kracht wordt kennelijk voor lief genomen. Advocaten zijn verplicht om tenminste 20 opleidingspunten per jaar te behalen. Veel overheidsjuristen bij het Rijk en wetgevingsjuristen zelfs 30. Een Buitengewoon opsporingsambtenaar krijgt meer opleiding dan de gemiddelde jurist bij een gemeente.

Kort geleden werden de mooie preadviezen gepubliceerd ter voorbereiding van de vergadering van de  Nederlandse juristenvereniging van 8 juni 2018. Het thema van dit jaar was de herijking van juridische opleidingen. Het gaat dan niet alleen over de opleiding tot jurist aan één van de rechtenfaculteiten in Nederland, maar ook over de opleiding daarna. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de beroepsopleidingen voor advocaten, notarissen en rechters. Een van de preadviezen had betrekking op de overheidsjurist. Studenten aan rechtenfaculteiten krijgen nauwelijks een beeld van het werk van die juristen. De preadviseurs Kraan en Niemeijer hebben helemaal gelijk: er is aan rechtenfaculteiten veel meer aandacht voor de togaberoepen advocaat of rechter, dan voor het vak dat verreweg het meerendeel van de rechtenstudenten na de studie gaat uitoefenen: jurist bij de overheid.

De belangrijkste vaardigheid van overheidsjuristen is vooruitdenken, en door de eenzijdige aandacht in de (initiële) opleiding voor togaberoepen wordt studenten geleerd te denken als een rechter: het beoordelen van gebeurtenissen achteraf. Het is wat mij betreft één van de belangrijkste oorzaken van het verwijt dat juristen in de overheidspraktijk vaak niet ten onrechte vaak wordt gemaakt: een jurist verkoopt nee en komt niet met oplossingen en alleen met nog meer vragen.

De NJV-preadviseurs stellen terecht voor dat gemeenten een opleidingspuntensysteem voor hun juristen zouden moeten invoeren. Een kopie van het opleidingspuntensysteem van het Rijk is al helemaal prima. Dat wil zeggen bijvoorbeeld zeggen dat elk uur genoten onderwijs 1 punt waard is, en elk uur gegeven onderwijs twee punten. Wat mij betreft zou dat systeem ook voor andere disciplines moeten worden ingevoerd, zodat de onderlinge vergelijkbaarheid van de investering in opleiding toeneemt. Een voorbeeld daarvan bieden de Algemene verordening kwaliteit vergunningverlening, toezicht en handhaving Den Haag 2017 en de Beleidsregel kwaliteitseisen vergunningverlening, toezicht en handhaving Den Haag 2017. Beiden gelden voor vrijwel alle beleidsterreinen (dus niet uitsluitend voor de zogenaamde Wabo-thuistaken (milieu)). In het tweede lid van de beleidsregel staat dat bij de permanente educatie een opleidingspuntensysteem wordt gehanteerd. Er wordt daarbij aansluiting gezocht bij het puntenstelsel voor de blijvende vakbekwaamheid van wetgevings- en overheidsjuristen.

En dan de gemeentejuristen zelf: waarom komt u niet tot een vakvereniging voor gemeentejuristen met aandacht voor gezag en kwaliteit van het eigen vak (naast bestaande verenigingen zoals de Vereniging voor juridische kwaliteitszorg)? Waarom is er geen specialisatievereniging van advocaten in overheidsdienst met aandacht voor de eigen opleiding en certificering daarvan? Waarom besteed u als gemeentejurist niet meer collectieve aandacht aan de eigen opleiding na de rechtenstudie, zodat ook de broodnodige verbetering van het aanbod van opleiding er komt?  

Oswald Jansen