Gemeenten prepareren zich op escalatie richting kabinet

De financiële vooruitzichten van gemeenten zijn ondanks het schrappen van één bezuiniging – de opschalingskorting – nog steeds belabberd. Mocht het eindrapport van de informateurs van een nieuw kabinet geen verbetering van de financiële vooruitzichten bevatten, dan dreigen de gemeenten geen nieuwe taken meer te accepteren.

Vervolgstappen

Dat meldt koepelorganisatie VNG in een ledenbrief aan de gemeenten. Die gemeenten zijn opgeroepen 24 mei bij elkaar te komen op een ingelaste extra algemene ledenvergadering in Utrecht. Die datum is niet toevallig gekozen. Een week ervoor, op woensdag 15 mei, staat de presentatie van het eindrapport van de informateurs Richard van Zwol en Elbert Dijkgraaf geagendeerd. De inhoud daarvan is leidend voor de eventuele vervolgstappen van de gemeenten.

Escalatiestrategie

Meermaals hebben de gemeenten met elkaar afgesproken dat als de financiële vooruitzichten voor hen niet beter worden, ze niet zullen aarzelen de kont tegen de krib te gooien. Als straks na de formatie de taken en middelen nog steeds onvoldoende in balans zijn, roept de VNG de achterban opnieuw bijeen om dan ‘een passende escalatiestrategie’ voor te leggen.

Arbitrage

De afgelopen periode is zo’n escalatiestrategie opgesteld en voorbesproken in een klankbordgroep met een aantal gemeenten, zo meldt Leonard Geluk. De VNG-directeur spreekt van een Plan B, dat betrekking heeft op de situatie waarin gemeenten door het kabinet onvoldoende in staat worden gesteld hun verantwoordelijkheid te nemen. Onderdeel ervan zijn stappen, zoals het niet accepteren van nieuwe taken en het inzetten van arbitrage. ‘Een dergelijk voorstel zal afhankelijk zijn van de omstandigheden op dat moment’, aldus Geluk.

Opschalingskorting

Het demissionaire kabinet is de gemeenten inmiddels deels tegemoetgekomen door de opschalingskorting van 675 miljoen euro structureel te schrappen. Maar daarvoor betalen de gemeenten volgens de VNG wel een prijs: volgend jaar wordt het gemeentefonds namelijk eenmalig  675 miljoen euro lager vastgesteld. Voor 2025 betekent dat gemeenten dus minder geld uit het gemeentefonds ontvangen dan op grond van de septembercirculaire mocht worden aangenomen. Op een of andere manier zullen gemeenten wat met die tegenvaller moeten in de komende meerjarenbegroting, lees bezuinigen.